BRÜKSEL - Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Denetim Komisyonu, Türkiye’nin siyasi ve hukuksal planda denetime alınmasını kararlaştırdı. Bu kararla Ankara ile Brüksel arasındaki ilişkiler 13 yıl öncesine dönüş yaptı.

Türkiye yeniden Avrupa demokrasi liginde küme düşme riskini taşıyor. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Denetim Komisyonu, demokratik kurumların Avrupa standartlarında işlememesi gerekçesiyle Türkiye'nin 2004 öncesi olduğu gibi yeniden siyasi ve hukuksal planda denetime alınmasını kararlaştırdı.

SİYASİ DENETİME ALINABİLİNİR

AKPM Denetim Komisyonu tarafından bugün Paris'te oy çoğunluğuyla kabul edilen rapor ve beraberindeki karar metninde, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ilan edilen OHAL altında alınan önlemler nedeniyle demokratik kurumların işleyişinin "ciddi anlamda” bozulduğuna dikkat çekildi.

ORANTISIZ ÖNLEMLER ALINDI

AKPM Türkiye raportörleri Marianne Mikko (Estonya) ve Ingebjorg Godskesen (Norveç) imzalı kararda, Türk hükümetinin OHAL altında anayasayı ve uluslararası hukuk kurallarının ötesine geçerek "orantısız” önlemler aldığı ifade edildi. Örnek olarak Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile on binlerce devlet memurunun işine son verilmesi gösterildi.

MUHALİF GAZETECİLERE YÖNELİK BASKI ARTTI

Kararda ifade ve medya özgürlüğü konularına da geniş yer verildi. Gazetecilerin tutuklanması ve muhalif gazetecilere yönelik baskının "demokratik bir toplumda kabul edilemez” olduğu kaydedildi.

HDP’Lİ VEKİLLERİN TUTUKLANMASI…

Dokunulmazlıkları kaldırılan 154 milletvekilinin durumunun da gündeme taşındığı kararda, bu uygulamanın Türkiye'de parlamentonun işleyişini "baltaladığı” vurgusu yer aldı. Çok sayıda milletvekili tutuklu HDP'nin bu nedenle 16 Nisan referandumu öncesi kampanya yürütemediği, bunun da "demokratik tartışmayı kısıtladığı” not düşüldü.

REFERANDUM KAYGI VERİCİ

Karar metninde 16 Nisan referandumu konusundaki "kaygılar” da dile getirildi. Anayasa değişikliğinin gerçekleşmesi halinde, özellikle "kuvvetler ayrılığı” ve "yargının bağımsızlığı” konularında soru işaretleri doğacağı mesajı verildi.

AKPM Denetim Komisyonu, tüm bu gerekçeler temelinde Türkiye'nin, Avrupa Konseyi üyeliğinden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getiren ülke olmaktan çıktığını belirtip, "denetim sürecine alınması gerektiği” önerisinde bulundu.

ANKARA’YA EV ÖDEVİ

Denetim Komisyonu, bu kapsamda Ankara'dan; OHAL uygulamasına derhal son vermesini, KHK yayımlamayı ve toplu işten çıkarmaları durdurmasını, suçları kanıtlanmamış tutuklu parlamenterler ve gazetecileri serbest bırakmasını, OHAL inceleme komisyonunu işletmesini, adil yargıyı güvence etmesini, medya ve ifade özgürlüğü için acil önlem almasını, 16 Nisan referandumunu Avrupa Konseyi standartlarında düzenlemesini ve Anayasa değişikliği konusunda Venedik Komisyonu tavsiyelerini temel almasını istedi. Bu taleplerin ne derece yerine getirildiğinin 2018 içinde gözden geçirileceği belirtildi.

AK PARTİDEN İLK TEPKİ

AKPM'deki Türk heyetine başkanlık eden AKP milletvekili Talip Küçükcan rapor ve karara yayımladığı bir bildiriyle tepki gösterdi. Raporun "hatalarla dolu” olduğunu savunan Küçükcan, Türkiye'nin yeniden denetime alınması kararının "adilane olmayacağını” ve "Avrupa Konseyi değerleriyle bağdaşmadığını” ileri sürdü. Küçükçan, Türkiye'nin denetime alınması halinde "AKPM'nin Türk kamuoyu gözünde değer kaybedeceği” ve "Türkiye'ye karşı açıkça ayrımcı yaklaşımda bulunulmuş olacağı” görüşünü öne sürdü.

DENETİMDEN 2004 YILINDA ÇIKTI

Denetim süreci kapsamında, Avrupa Konseyi üyesi bir devletin demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü alanlarında ne derece Avrupa standartlarında olduğu ölçülüyor. Türkiye, esas olarak sovyetik rejimlerden kurtulan Orta ve Doğu Avrupa devletlerinin Batı standartlarında demokrasiye geçişlerini kolaylaştırmak amacıyla AKPM bünyesinde 1990'lı yılların başlarında oluşturulan denetim sürecine 1996 yılında dahil edilmiş, gerçekleştirdiği reformlar sayesinde koşullu olarak Haziran 2004'te bu süreçten çıkarılmıştı.

Türkiye'nin Avrupa Konseyi düzeyinde "sabıkalı demokrasiler” listesinden çıkması AB ile üyelik müzakerelerine başlamasında önemli rol oynamıştı. Türkiye denetim sürecine yeniden alınırsa, süreçten çıkarılıp yeniden dahil edilen ilk Avrupa ülkesi olacak.

KARAR NİSAN’DA OYLANACAK

Denetim Komisyonu tarafından alınan kararın Nisan sonunda yapılacak AKPM genel kurul oturumlarında onaylanması bekleniyor. Kararın onaylanması halinde, Türkiye 1949 yılından bu yana üyesi olduğu Avrupa Konseyi'nde, içinde Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Gürcistan, Moldova, Rusya, Sırbistan ve Ukrayna'nın bulunduğu demokrasi ligine gerilemiş olacak.