İSTANBUL - Karaköy Hırdavatçılar Çarşısı'nda ekonomik olarak zor günler geçiren esnaf, banka kredileriyle ya da ticari bir deyim olan "Onun külahı bunun başına" yöntemiyle ayakta kalıyor.
Türk Lirası'nın (TL) Dolar ve Euro karşısında değer kaybetmesiyle esnaf da zor günler yaşıyor. Küresel ölçekte çalışan onlarca zincir mağazasının kepenk kapattığı Türkiye'de, küçük esnaf da şu günlerde aynı kederi paylaşıyor. Karaköy'deki Hırdavatçılar Çarşısı'ndaki esnaf da aynı durumdan muzdarip. Bazı esnafların kepenk kapatmak zorunda kaldığı çarşıda kimi esnaf ise banka kredileriyle ayakta kalma uğraşı veriyor.
Esnafın durumunu konuşmak üzere, Hırdavatçılar Çarşısı'nı gezdiğimizde anlatılanlar Türkiye ekonomisini özetler gibi. Çarşı'da nalbur olarak çalışan Salih Arık, aşağı yukarı 12 senelik bir işletmesi olduğunu, sattığı tüm ürünlerin dövize endeksli olduğu için 3-4 aydır işlerinin durgun olmasından yakınanlardan. Arık, buna rağmen umudunu koruduğunu belirterek, "Geçen sene bu seneye nazaran biraz daha iyiydi. Bu seneden beklentilerimiz yüksekti, ama umduğumuzu bulamadık. İnşallah 2017 iyi olur diye umuyorum" dedi. İşlerinin çok kötü olmadığını bununla birlikte iş hacminde yüzde 60'a yakın kayıp yaşadığını dillendiren Arık, eski müşteriler yoluyla ayakta kaldığını, "Onun külahı bunun başına" yöntemiyle tutunmaya çalıştığını gülerek anlattı.
'12 YILLIK ESNAFLIK DÖNEMİMDE EN KÖTÜSÜ'
Dükkanının kira olduğunu söyleyen Arık, sattığı tüm malların dışarıdan geldiği için dövizin etkili olduğunu şu sözlerle anlattı: "Döviz yükselince alışveriş de haliyle olmuyor. Son dönemde yüzde 25-30 civarında Dolar'da yükselme oldu. Geçen yıl 100 Dolar, 150 liraydı bu yıl 100 Dolar 300 lirayı geçti. Aradaki farkı siz düşünün. Bu yüzden müşterinin alım gücü de düşüyor. "12 yıllık esnaflık döneminde en kötü dönemini yaşadığını anlatan Arık, endişelerini ise, "Önceki krizler geçiciydi, biliyorduk. Şimdi önümüzü göremiyoruz. Her geçen zaman daha da kötü oluyor. Esnaf önünü göremiyorsa kötüdür. Önümüzü göremeyince sıkıntı oluyor ne zaman bitecek ne olacak belli değil. Çünkü Dolar'ın 4 TL olacağını söylüyorlar. Eskiden olsa 10 kuruş yükselir, sonra düşerdi. 3 aylık bir periyodu baz aldığımız zaman son dalgalanmalar oldukça yüksek" sözleriyle dile getirdi.
ESNAF GÜNÜ KURTARMAYA ÇALIŞIYOR
Vitrifiyeci Bekir Kartal da işlerinin durgun olmasından yakındı. Kartal, 15 yıldır işletmesi olduğunu işlerinin hem döviz hem de sene sonu olması nedeniyle durgun olduğunu dillendirdi. Kartal, "Dövizdeki artış alışverişe yansıdığı için fiyatlarımız yükseldi. Biz de ne satacağımızı şaşırdık. Birkaç aylık süreç var o süreç geçerse iyi olur biz de o süreci bekliyoruz, Dolar'ın düşüşünü bekliyoruz. Geçen yılda yine durgundu, ama bu yıl kadar değil" dedi. "Nasıl ayakta kalıyorsunuz?" sorusunu sorduğumuz Kartal, ayaklarını yorganına göre uzatarak durgunlukla mücadele etmeye çalıştıklarını ve daha çok günü kurtarmaya dönük uğraştıklarını anlattı. Dolar'ın yüzde 20-30 değerlenmesinin oldukça fark yarattığını ifade eden Kartal, "Dolar ne zaman rayına oturursa o zaman iyi olur. Dolar bu şekilde yükselmeye devam ederse bu belirsizlik devam eder. Daha önceden de böyle inişli çıkışlı dönemler olurdu ama bu, farklı" dedi.
'KREDİ OLMADAN OLMUYOR'
Duş takımları satıcısı Mehmet Vural'la konuştuğumuzda da şikayetler çok farklılık göstermedi. Vural,"Bizde de aynen işler durgun. Dolar 2'lerdeyken iş yapabiliyorduk. Ama birden 3 buçuğa yükselince otomatikman işler duruyor, talep gelmiyor. Kaçtan satacağımızı da bilmiyoruz. Elimizdeki malzemeyi Dolar şeklinde satınca bu defa müşteriler almıyor. Kısacası işler durgun" diyerek şikayetini dillendirdi.
Aşağı yukarı 20 senedir aynı işi yaptığını söyleyen Vural, dövizdeki dalgalanmanın kendilerini nasıl etkilediğine ilişkin soruya da, "Şimdi ithal aldığımız ürünlerde 10 TL'ye geldiği zaman 30 liraya satıyorduk. Şu an mal 35 liraya geliyor, otomatik olarak zarar ediyoruz. Bu da bize büyük sekte vuruyor" cevabını verdi. Devamlı kredi ile işlerini döndürmeye çalıştıklarını anlatan Vural, 4 bankaya borcu olduğunu söyledi. Vural,"Kredi olmadan olmuyor mecbur kredi alıyoruz. Daha önce, anormal artışlar olmuyordu. Kredi olmadan da dönebiliyorduk ama şimdi öyle değil. Ticaretin anlamı kalmıyor, para kazanmak isterken hiçbir şey kalmıyor. Piyasa canlı değil, piyasanın canlanması gerekiyor. Bu şekilde devam ederse... Allah yardım etsin hiçbir esnafın durumu iyi değil" dedi.
"ÇATIŞMALAR BİZİ ETKİLEDİ"
Vural'ın ardında çarşının çıkışına doğru 30 yıllık nalburcu Efkan Akdemir ile de konuştuk. Akdemir, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından işlerinin etkilendiğini, insanların alışveriş yapmaktan çekindiklerini söyledi. Geçen seneki işlerini bu yılla karşılaştıran Akdemir, geçen yıl daha iyi durumda olduklarını anlattı. Akdemir, "Kimse malzeme almıyor. Mallar dışardan geldiği için dövizin yükselmesi de etkiliyor. Haliyle yüzde 15-20 zam geldi. Halkın alım gücü zaten azdı. Bu da etkiledi. Güney'deki savaşlar çatışmalar da bizi etkiliyor. Güney'e malzeme satamıyoruz. Kimse malzeme almaya gelmiyor. Şuan işler çok kötü. Bankalar caddesi de bomboş. Biz de alacaklar, kredilerle bir şekilde döndürmek zorundayız" dedi.