Süryanilere ait tarihi kilise kültür merkezine çevrildi 

2016-11-14 09:24:52


URFA - Urfa’da 1861 yılında yapılan ve Süryanilere ait kentteki tek kilise olan Reji Kilisesi, restore edildikten sonra Eyyübiye Belediyesi’ne bağlı kültür merkezi ve Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı olarak kullanılmaya başlandı.
 
Geçmişi Cilalı Taş Devri'ne kadar uzanan ve MÖ 11 bin yıllarında kullanılan Dünya'nın bilinen en eski mabedi olan Göbeklitepe Höyüğü’ne bugün ev sahipliği yapan Urfa, tarihi seyir boyunca Ur, Urhoy, Urhei, Orhei, Orhayi, Ruhai, Ruhha, Ar-Ruha, Reha ve Edessa isimlerini aldı. Sahip olduğu coğrafik konumu ile Pagan inancı ve İbrahimi dinlere mensup halklara ev sahipliği yapan kent, bu özelliği nedeniyle son derece öneme sahip. Farklı toplum ve inançlara ev sahipliği yapmış tarihi kentin sahip olduğu bu zengin kültürel yapısı, inşa edilen mimari yapılardan da rahatlıkla anlaşılsa da bu özellik gün geçtikçe silinme tehdidi altında.

1945 yılına kadar gayrimüslim nüfusun yüzde 55 civarında olduğu kent, izlenilen mezhepçi politikalar sonucu günümüzde giderek sadece Sünni Müslümanların yaşadığı bir coğrafyaya bürünür hale geldi. Bu topraklara ayak basan yerli halkların sayısı gün geçtikçe azalırken, onların izlerini ve rengini taşıyan inşa ettikleri eserler de bir bir dönüştürüldü. 

Bu politika doğrultusunda kentin merkez ve ilçelerindeki sayısız kilise bugüne kadar camiye dönüştürüldü.
 
KİLİSELER TEK TEK CAMİYE ÇEVRİLDİ
 
Kızılkoyun Mahallesi’nde yer alan tarihi Fırfırlı Kilise bunlardan biri. Camiye dönüştürülerek Fırfırlı Cami adı verilen kilisenin adı son olarak İyad Bin Ganem Cami olarak değiştirildi. Varak Haçı’nın 1092 yılında buraya getirilmiş olmasından dolayı camiye çevrilen kilise, Hıristiyanlar için de önem arz ediyor.

Kent merkezinde bulunan Aziz John Kilisesi de şimdilerde Selahattin Eyyübi Cami olarak kullanılmakta. Yine onlar gibi camiye çevrilen diğer tarihi mekanlar da Balıklıgöl’de bulunan Halil-u Rahman Cami olarak bilinen Meryem Ana Kilisesi ile Ulu Cami olarak bilinen Kızıl Kilise.
 
SÜRYANİLERİN İZİ SİLİNDİ
 
Camiye çevrilen bu tarihi kiliselere bugünlerde bir yenisi daha eklendi. Kentin Ellisekiz Meydanı'nda bulunan Süryanilere ait Reji Kilisesi (Aziz Petrus ve Aziz Paulus Kilisesi), kültür merkezi olarak kullanılacak şekilde restore edildikten sonra Eyyübiye Belediyesi’ne tahsis edildi.

Kilisenin bazı bölümleri kültür merkezi olarak kullanılırken, bir bölümü de Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı olarak kullanılıyor.

Kilisenin kitabesinde yer alan bilgilere göre, 1861 yılında Patrik II.Yakup ve Metropolit Aziz Gregorius döneminde Süryaniler tarafından yapılan kilise,  İsa’nın iki havarisinin anısına inşa edildiğinden onların ismini taşıyor. Süryanilerin 1924 yılında Halep’e göç ettirilmesine kadar kilise ve okul olarak kullanılan tarihi yapı, buy tarihten sonra Tekel İdaresi’ne devredilerek tütün işleme fabrikası olarak kullanıldı. İlerleyen yıllarda şaraplık üzüm deposu olarak kullanılan yapı, Fransızcada tekel sözcüğünün karşılığının Regie (Reji) olmasından ötürü daha sonraları Reji Kilisesi olarak anılmaya başlandı.

1998 yılında restore edilen kilisenin bahçesinden ve duvarlarından çıkarılan Süryanice yazılı mezar taşları da bugün halen Urfa Müzesi’nde sergilenmekte.