İSTANBUL - Siyaset Bilimci Sezin Öney, Erdoğan-Trump görüşmesini “Beraber resim verildi. Önem verilen sadece buysa ve aynı sofraya oturmaksa, bu yapıldı. Ama eğer Ankara'nın gerçek isteği, FETÖ ve Suriye konusunda istediğini almaksa, hiçbir şey alınmadı” sözleri ile değerlendirdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD ziyaretine dair tartışmalar devam ediyor. Siyaset Bilimci Sezin Öney, Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesini değerlendirdi. ABD ziyaretine Ankara’nın çok önem verdiğini dile getiren Öney, “Bunun başlıca sebebi, referandum sonrası Türkiye'nin yeni bir sisteme geçişinin ‘tescili’, Washington tarafından ‘onaylanması’ gibi bir sembolik öneme sahip olması. Yani biraz ‘psikolojik’ bir sebep gibi gözüküyor. Yoksa beğenilmeyen ve çok ağır biçimde eleştirilen Barack Obama yönetimi, aslında Türkiye'nin taleplerine karşı çok daha hassas ve ilgiliydi. Bu anlamda, bir paradoks söz konusu: Trump yönetimi, tamamen kendi çıkarlarına odaklı ve hiçbir ‘ortaklık’ ilkesi gözetmiyor; ama nedense Ankara tarafından daha ‘yakın’ bulunuyor. Demek ki, ABD'nin ne düşündüğü ve yaptığı hep önemsenmiş; ama Beyaz Saray, Obama döneminde bu gücün farkına varmamış veya böyle bir etkiyi, Ankara'yı gerçekten partner olarak gördüğü için kullanmak istememiş" dedi.

ABD MEDYASI İÇİN ZİYARET'İN ÖNEMİ YOK'

ABD'nin Obama döneminden farklı olarak çok açık biçimde Ankara çizgisine ters düşen çıkışlar yaptığını belirten Öney, "Trump'ın fazla öngörülemeyen ve ‘heyheyleri’ üzerinde bir lider olması, Ankara'yı daha hesaplı ve dikkatli davranmaya itiyor da olabilir. Trump seçildiğinde, Rusya Devlet Başkanı ile Vladimir Putin'in ‘kazandığına’ dair yorumlara karşılık, Rusya politikası uzmanı Mark Galeotti, ‘Putin'in, Trump karşısında, Obama karşısında olduğundan daha çok zorlanacağını’ söylemişti. Bunun sebebi, Obama'nın ne yapacağının, sağının solunun belli olmasıydı. Trump yönetiminin, değil ne yapacağı, tam olarak ne yönelimi olduğu belli değil. Dahası, şu an eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Flynn'in karıştığı Rusya ve Türkiye lobiciliği ithamları nedeniyle Trump'ın azledilmesinin çok çok ciddi biçimde tartışıldığı bir ortam var ABD'de. Hatta, orada tek konu bu... Türkiye heyetinin ziyareti mevzu bile değil... Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın korumalarının da karıştığı dayak olayları olmasa, ABD medyasında çok fazla yer bile bulamayacaktı bu ziyaret” diye konuştu.

‘TRUMP KURUMLARA BAĞLI HALE GELDİ’

“ABD’nin Ortadoğu’ya yönelik politikalarında Türkiye’ye yer var mı? Görüşme de bunlar dile getirildi mi?” şeklindeki soruya Öney, “Görüşmeler, daha çok ‘kapalı kapılar ardında’ gerçekleşti. İki tarafta da, şu anki Ortadoğu politikalarının kaderine dikte edecek bir şey söylemedi; taahhüt vermedi. Trump döneminin belli bir dış politikası yok. Kampanya dönemi bir sürü vaat yapıldı. Örneğin, ABD'nin İsrail Büyükelçiliği'nin Kudüs'e taşınması gibi. İş başına gelirken Trump'ın gerçekten de, kendisine özgü bir politika oluşturacak kişisel donanımı yoktu. Seçmenler, bunu umursamadı. Seçmenler, o anki vaatlere odaklandı ve kendilerince sistemi sarsacak bir isme yöneldi. Şu an ise, siyasi bir ideolojik belkemiği olmayan bir liderin, kendine yakın çevre aşırı sağ veya alternatif sağ olarak nitelenen Steve Bannon ya da Trump'ın damadı Jared Kushner gibi isimler, etkisi altında kalıp, bireysel olarak belirleyici olamadığı gibi bir izlenim doğdu. Bannon ve Kushner ile de kişisel zıtlaşma yaşayan Trump, şu an kurumlara bağımlı hale gelmiş gözüküyor. Örneğin, şu an için, ABD'nin Ortadoğu politikasında, tamamen Pentagon; yani ABD Ordusu hakim gibi gözüküyor” yanıtını verdi.

‘TÜRKİYE'DEN ÇOK BAŞKA TARAFLAR ASKERİ KARDEŞ KABUL EDİLİYOR’

Erdoğan'ın, “YPG’nin muhatap alınması uygun değildir”, Trump’ın ise “Erdoğan ile ticaretin güçlendirilmesini konusunda görüştük. Askeri ekipman siparişi verilmişti ve bunun hızlı bir şekilde teslimatını sağlayacağız” şeklindeki açıklamalarını değerlendiren Öney, “Washington'un şu anki Ortadoğu politikasında yönelim Pentagon ağırlıklı dedik. Bir yandan, gayet somut ABD-YPG askeri dayanışması var. Ki, bir de bilfiil günlük askeri dayanışmanın, taraflar arasında günlük iletişim ve dahası ‘duygusal iletişim” ile ne noktaya vardığını düşünmeliyiz. Askeri anlamda, ‘Brothers in Arms’; ‘Askeri Kardeşlik’ veya ‘Silah Kardeşliği’ gibi bir hal var tarihte. Kuzey Kore'de, ABD askerleri ile Türkiye Ordusu arasında bu tarz bir ‘askeri kardeşlik’ söz konusu olmuştu. Tabii, NATO gibi kurumlar sayesinde sahadaki askeri iletişim ve yakınlaşma köklenmişti. Tuhaf bir noktadayız şimdi. NATO çerçevesinde, yani kurumsal ortak kabul edilen Türkiye'den çok başka taraflar ‘askeri kardeş’ kabul ediliyor. Bu ‘kardeşlik’ nereye gider bilemiyoruz. Bu durumun gösterdiği tek şey, tarihi bağların dayanağı ve kurumsal çerçeve, ABD ile geleneksel stratejik ortaklık, NATO ve Türkiye'nin önemsenen coğrafi konumu söz konusu olmazsa; ABD ile değil iletişim, çatışma bile söz konusu olurdu. Ama tüm bağ ve coğrafi ağırlık nereye kadar tutabilir ilişkileri? Bilemiyoruz” sözleri ile değerlendirdi.

‘YENİ BİR KOMŞU ORTAYA ÇIKACAK: BAĞIMSIZ KÜRDİSTAN’

Öney, Erdoğan’ın ABD ziyareti ardından Türkiye’nin Suriye başta olmak üzere Ortadoğu politikalarında bir değişiklik söz konusu olup olmayacağına dair ise “Her şey olabilir. Her şey, güç sahibi olarak iktidarda kalmaya bağlı. Yeni bir çözüm süreci de şekillenebilir; ancak bu süreç, eskisi gibi ‘insan hakları, haklar ve özgürlükler’ söyleminin ön plana çıktığı bir süreç olmaz. Güç paylaşımı söz konusu olabilir; yani, ‘huzursuz bir çatışmasızlık’. Sonbaharda yanı başımızda gerçekleşecek referandumla, Irak bildiğimiz haliyle artık var olmuyor olacak ve yeni bir komşu ortaya çıkacak; ‘Bağımsız Kürdistan’. Asıl değişikliğe bu gerçeklik neden olabilir” değerlendirmesinde bulundu.

‘ÖNEM VERİLEN BİRLİKTE FOTOĞRAF VERMEKSE BU YAPILDI’

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD ziyareti ile istediği desteği alıp almadığına dair ise Öney, “Evet ve hayır... Beraber resim verildi. Önem verilen sadece buysa ve aynı sofraya oturmaksa, bu yapıldı. Ama eğer Ankara'nın gerçek isteği, FETÖ ve Suriye konusunda istediğini almaksa, hiçbir şey alınmadı” diye konuştu.

‘OBAMA STRATEJİK, TRUMP İSE ÇIKAR ÜZERİNDEN BAKIYOR’

Erdoğan’ın Trump ile görüşmesini Obama dönemindeki ziyaretler ile kıyaslamasını ise Öney, “Barack Obama yönetimi, şu veya bu şekilde Türkiye'yi stratejik ortak görüyordu. Donald Trump yönetimi ise konuya tamamen çıkarlar üzerinden bakıyor” şeklinde yorumladı.

Yasin Kobulan - dihaber