OHAL ile birlikte hak ihlalleri arttı 2016-12-30 09:12:25 VAN - Darbe girişimi sonrası 3 ay ilan edilen ve ardından 3 ay daha uzatılan OHAL’le birlikte çıkarılan KHK'lerle hak ihlalleri had safhaya ulaştı. Darbe girişimi ardından 21 Temmuz’da 3 ay ilan edildikten sonra 3 ay daha uzatılan Olağanüstü Hal (OHAL) ile birlikte hak ihlalleri de tavan yaptı. Aralarında siyasetçi, gazeteci, aydın, yazar, sinemacı ve akademisyeninin de bulunduğu on binlerce kişi gözaltına alındı, yüzlercesi tutuklandı. Çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler ile (KHK) onlarca muhalif TV, radyo, gazete ve dergiler kapatılarak, kapılarına mühür vuruldu. Bir kez daha uzatılması gündemde olan OHAL süreci boyunca 374 dernek ve sivil toplum kuruluşu kapatılırken, aralarında HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ile DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel’in de bunduğu onlarca Kürt ve muhalif siyasetçi gözaltına alınarak, tutuklandı. 100 BİNİ AŞKIN GÖZALTI Darbe girişimi ardından devletin güvenlik birimlerinin de aralarında bulundu kurumlara Gülen cemaatine bağlı olduğu belirtilerek yapılan operasyonlarda 90 bini aşkın kişi gözaltına alındı. “2’nci KCK operasyonu dalgası” olarak nitelendirilen ve Kürt siyasetçilere yönelik başlatılan operasyonda DTK, DBP ve HDP’li seçilmiş, yönetici başta olmak üzere 15 bini aşkın kişi gözaltına alındı. Gözaltı furyası son dönemlerde hız kazanarak devam ediyor. UZUN GÖZALTI SÜRECİ VE İŞKENCE Darbe girişimi sonrası muhalif kesimlere dönük başlatılan operasyonlarda gözaltına alınan on binlerce kişiye 30 güne varan gözaltı süresi uygulandı. Uzun süre gözaltında tutulan kişilere işkence yapıldığı ortaya çıktı. Cinsel saldırı, darp, hakaret ve ajanlık dayatılan kişilere yapılan uygulama insan hakları alanında faaliyet yürüten uluslararası kuruluşların da gündemine geldi. İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch - HRW), darbe girişimi sonrası “Açık Çek - Türkiye’de Darbe Girişimi Sonrası İşkenceye Karşı Koruma Tedbirlerinin Askıya Alınması” başlıklı raporda gözaltı ve cezaevlerinde yapılan işkenceye vurguda bulundu. Raporda işkencenin insanlık suçu olduğu belirtilirken, işkence örneklerine yer verildi. CEZAEVLERİN DE ADIM ATACAK YER YOK İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü dolayısıyla 2016 yılında yaşanan insan hakkı ihlallerine dair hazırlanan kapsamlı bir raporda darbe girişimi sonrası 36 bini aşkın kişinin, Kürt siyasetçilere dönük başlatılan siyasi soykırım operasyonlarında ise 5 bin 600 kişinin tutuklandığı bilgisi paylaşıldı. Cezaevlerinde adım atılacak yer kalmazken hak ihlalleri de günden güne arttı. İletişim, sağlık gibi haklarından yoksun bırakılan tutuklular sık sık işkence, cinsel istismar ve hakaretlere maruz kalan haberler ile gündeme geldi. 2016 yılında cezaevlerinde intihar, işkence ve kötü muamele, kaza, ihmal, hastalık, mahkûmlar arası kavga gibi nedenlerle en az 32 kişi yaşamını yitirdi. HDP’Lİ 12 MİLLETVEKİLİ TUTUKLU Kürt siyasetçilere dönük başlatılan operasyonlar kapsamında 4 Kasım tarihinde yapılan ev baskınlarında aralarında HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da bulunduğu 13 Milletvekili gözaltına alındı. Mahkemeye çıkarılan HDP Ankara Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, HDP Diyarbakır Milletvekili Ziya Pir ve HDP Diyarbakır Milletvekili İmam Taşçıer adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Demirtaş, Yüksekdağ, HDP Grup Başkanvekili İdris Baluken, HDP Mardin Milletvekili Gülser Yıldırım, HDP Diyarbakır Milletvekili Nursel Aydoğan, HDP Şırnak Milletvekilleri Ferhat Encü, Leyla Birlik , HDP Hakkari Milletvekilleri Selma Irmak , Abdullah Zeydan ve Nihat Akdoğan’da çıkartıldıkları mahkemece tutuklandı. HDP Grup Başkanvekili Çağlar Demirel ve HDP Milletvekili Besime Konca’nın da tutuklanmasıyla birlikte. Tutuklu HDP’li vekil sayısı 12’ye çıktı. HDP’li vekillerin tutuklanmasıyla birlikte Kürt illerinde internetler kesilirken eş zamanlı çok sayıda kentte yapılan eylemlerde ise yüzlerce yurttaş darp edilerek gözaltına alındı. HDP’li vekillerin tutuklanması uluslararası kamuoyundan da tepkiyle karşılanıyor. HASTA TUTSAK SAYISI 926’YA ULAŞTI İHD Cezaevleri Komisyonu tarafından 26 Ekim tarihinde güncellenen “Türkiye Cezaevlerindeki Hasta Mahpuslar Listesi ve Sağlık Durumlarına İlişkin Bilgilendirmesi” başlıklı raporda OHAL süreci boyunca yapılan tutuklamalara dikkat çekilerek, 331’i ağrı olmak üzere hasta tutuklu sayısının 926’ya ulaştığı bilgisi paylaşıldı. Geçen yıl hasta tutuklu sayısının 721 olduğu belirtilen raporda, hasta tutuklu sayısının artabileceğine dikkat çekildi. Raporda cezaevlerinde yaşanan hak ihlalleri ve sürgünlerle birlikte hasta tutukluların tedavilerinin de zorlaştığının altı çizildi. 168 KADIN KATLEDİLDİ OHAL sürecinde erkekler tarafından katledilen kadınların sayısı da arttı. Adana Kadın Platformu, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu ve BİANET tarafından tutulan çetelede yer alan verilere göre; Temmuz ile Kasım ayları arasında bulunan 5 aylık süreç içerisinde 168 kadın katledildi. 177 MUHALİF MEDYA KURULUŞU KAPATILDI OHAL’le birlikte çıkarılan KHK’larla birlikte aralarında 5 haber ajansı, 16 televizyon, 24 radyo, 62 gazete, 19 dergi, 29 yayınevi, 155 medya kuruluşu olmak üzere toplamda 177 medya kuruluşunun kapısına mühür vurularak mallarına el konuldu. Kapatılan medya kuruluşlarından bazılarının isimleri ise şöyle; “ Dicle Haber Ajansı, Cihan Haber Ajansı, Azadiya Welat Gazetesi, Özgür Gündem, İMC TV, Van TV, Gün TV, Azadi TV, Zarok TV,Gün Radyo, Doğu Radyo, Barış TV, Bugün TV, Can Erzincan TV, Dünya TV, Irmak TV, Kanal 124, MC TV, Mehtap TV, Merkür TV” Kapatılan medya kuruluşlarından 9'u 665 sayılı KHK ve 668 Sayılı KHK ile kurulan komisyon kararıyla yeniden açılırken, 900 aşkın gazeteci ise işsiz kaldı. 374 DERNEĞİN KAPISINA MÜHÜR VURULDU Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan KHK ile 11 Kasım tarihinde 374 dernek 23 Temmuz tarihinde resmi gazetede yayımlanan 667 sayılı KHK il 374 dernek, vakıf, sağlık kuruluşu ve özel okul kapatıldı. Kapısına mühür vurularak kapatılan dernekler arasında Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Özgürlükçü Hukukçular Derneği (ÖHD), Halkın Hukuk Bürosu, Adalet Okulu, Kürt Yazarlar Derneği, Mezopotamya Kültür Merkezi, Mezopotamya Yakınlarını Kaybedenlerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (MEYA-DER), Din Alimleri Derneği (DADER), Gündem Çocuk Derneği ve Çağdaş Hukukçular Derneği de bulunuyor. YASAK İÇİNDE YASAK OHAL’le birlikte birçok kentte tüm yetkileri kendilerinde toplayan valiler, kentlerde bir aya varan uzun süreler ile basın açıklaması, yürüyüş ve eylem etkinlikleri yasakladı. Van, Hakkari, Muş ve Diyarbakır gibi kentlerde tüm eylem ve etkinlikleri yasaklayan vali ve kaymakamlar, HDP’li vekillerin tutuklanması, DBP’li belediyelere atanan kayyumlara tepki için yapılan kepek kapatma eylemlerini de yasakladı. Dersim, Iğdır ve Yüksekova gibi kentlerde yapılan kepek kapatmalara karşın soruşturma açılarak birçok esnaf gözaltına alındı, kepek kapatan esnafa para cezası kesildi. YASAKLAR İNTERNET HIZINI DA GEÇTİ OHAL sürecinde kapatılmaların yanı sıra internet medyası ve sosyal medyada iktidarın hedefinde oldu. Meydana gelen toplumsal olayların hemen ardından dolaşımın en hızlı olduğu sosyal medya hesaplarından Tweetr ve Facebook ya ağırlaştırıldı ya da erişme kapatıldı. Yüzlerce haber sitesi ise bu süreç içerisinde onlarca kez kapatılarak erişeme kapatıldı. Erişime kapatılan sitelerin başında ise KHK ile kapatılan DİHA, JİNHA, Özgür Gündem, Azadiya Welat, Gazeteport, Çaldıran Ajans gibi yerel ve ulusal habercilik yapan siteler bulunuyor. 113 GAZETECİ TUTUKLANDI OHAL öncesi 29 gazeteci, gazetecilik faaliyetlerinden ötürü cezaevlerinde tutuklanırken, OHAL süreci boyunca bu sayı 142’ye ulaştı. Basın Özgürlüğü Yıllık bilançosunun ilk bölümünü kamuoyuna sunan Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) ve 2016 yılında dünya çapında hapisteki gazeteciler sayımının sonucunu açıklayan Gazetecileri Koruma Komitesi’nin (CPJ) verilerine göre, yıl boyunca basın ve ifade özgürlüğü konusunda en baskıcı ülke Türkiye ilk sıralarda yer aldı. MUHALİF EMEKÇİLER HEDEF SEÇİLDİ Gülen cemaatine yönelik yapılan operasyonlar esnasında “örgüte üye olmak” iddiasıyla on binlerce kişi kamu kurumlardan açığa alınıp ihraç edildi. Darbe girişiminin üzerinden 3 ay geçtikten sonra bu kez de kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan muhalif sendikalara üye emekçilere dönük cadı avı başlatıldı. 30 Ekim tarihinde çıkarılan 675 sayılı KHK ile kamudan 10 bin 131 kişi, Milli Eğitim bünyesinde ise 11 bin 285 kişi, yükseköğretim alanından ise 1267 kişi açığa alındı. Açığa alınan emekçilerden binlercesi ise daha sonradan ihraç edildi. Yüzlerce emekçi ise “örgüte üye olmak” ya da protesto eylemlerinde gözaltına alınarak tutuklandı. Ülke genelinde büyüyerek devam eden protesto eylemleri karşısında geri adım atmak zorunda kalan iktidar binlerce emekçiyi görevine iade etmek zorunda kaldı. OHAL SÜRECİNDE KAYYUM Kürt siyasetçilerine dönük başlatılan siyasi soykırım operasyonları OHAL sürecinde günden güne hız kazanırken 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde DBP’nin aldığı 51 belediyeye kayyum atandı. Van, Mardin, Diyarbakır Büyükşehir Belediyeleri başta olmak üzere Siirt, Şırnak, Hakkari ve Bitlis illeriyle birlikte 51 belediyeye kayyum atandı. 69 belediye eşbaşkanı tutuklandı.