ANKARA - “Rant kapısı” olarak eleştirilerin adresi olan TOKİ’nin sadece Diyarbakır ve Urfa’ya dair verileri, AK Parti hükümetinin kentleşme adıyla izlediği politikaları gözler önüne serdi.

AK Parti iktidarıyla birlikte hayata geçirilen birçok projenin altında imzası bulunan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), ilk günden bu yana “rant kapısı” eleştirilerinin hedefi oldu. Şehir merkezine tepeden müdahale eden, "acele kamulaştırma" dahil her türlü uygulamaya başvuran, rantın önünü açan imar planlarıyla gündemden düşmeyen TOKİ’nin Diyarbakır ve Urfa’ya dair verileri, kentlerin nasıl “peşkeş” çekildiğinin de göstergesi oldu.

HDP Urfa Milletvekili ve Sözcüsü Osman Baydemir’in iki kentteki TOKİ politikalarını ve TOKİ’ye sunulan arazilerle ilgili olarak verdiği soru önergelerine verilen yanıt yüzlerce kilometre karelik alanların TOKİ’ye “rant” alanı olarak sunulduğunu gözler önüne serdi.

Ocak ayı içerisinde iki farklı soru önergesiyle Başbakan Binali Yıldırım’a bu konuda merak edilen soruları yönelten Baydemir’e yanıt iki gün önce geldi.

BEDELSİZ DEVRİN ADRESİ: TOKİ

Baydemir’in sorduğu sorulardan birisi AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılından 2016 yılının sonuna kadar TOKİ’ye ne kadar hazine arazisi ve arsanın ne kadar bedelle devrettiğiydi. Bu 14 yıllık süre içerisinde sadece Diyarbakır’da 9.613.872,10 metrekare hazine arazisi bedelsiz olarak verilirken, 43.769,98 metrekare arazi ise 2 milyon 595 bin 75 TL karşılığında devredildi. 2016 sonu itibariyle ise kentte TOKİ’ye ait 6.114.053,06 metrekare arazi bulunuyor. Kenttin alanı olan 685 kilometrekarenin devredilen bu rakamla karşılaştırılmasında kentte büyük bir rant alanını oluşturulduğu da ortaya çıkıyor.

URFA’DA DA DURUM DİYARBAKIR’DAN FARKSIZ

Aynı şekilde 18 bin 584 kilometrelik bir alana sahip olan Urfa’da da Diyarbakır’a benzer oranlarda bir rant olanı oluşturulmuş. Kentte 2003-2016 yılı aralığında 10.436.638 metrekarelik hazine arazisi, 354.440 metrekarelik arazi ise 9 milyon 764 bin TL karşılığında devredildi. Devredilen bu alanlardaki yapılaşmalar sonrasında 2016 yılı sonu itibariyle kentte TOKİ’ye ait arazi ölçüsü ise 7.814.562 metrekarelik bir alan.

KENTTE ARAZİ HALKIN CEBİNDE PARA BIRAKILMADI

Urfa’da TOKİ’ye devredilen araziler üzerinde bugüne kadar 13 bin 417 konut ihale edilirken bunlardan 10 bin 27’si tamamlandı. Satışı gerçekleştirilen 9 bin 274 konutun geliri de aynı soru önergesine verilen yanıta göre; 804 milyon 4 bin 24 TL. Diyarbakır’da ise 16 bin 69 konut bugüne kadar ihale edildi. Bunlardan 10 bin 760’sı tamamlanırken satışı gerçekleştirilen 9 bin 971 konuttan 600 milyon 814 TL gelir elde edildi. Bu rakamlara göre TOKİ iki kentte toplam 19 bin 245 konuttan 1 milyar 404 milyon 818 bin 440 lira halktan gelir elde etmiş durumda. Devredilirken bedelsiz olarak devredilen arazilerde yapılan bu konutlarla elde edilen gelir oranı karşılaştırıldığı devletin “kentleşme” adı altında nasıl bir rant alanı yarattığı da ortaya seriliyor.

İHALELER DE YANDAŞA

Diyarbakır’da yapılan çeşitli kamu binalarına ihaleleriyle ilgili olarak da bugüne kadar Milli Eğitim Bakanlığı’ndan 151 milyon 860 bin 828 TL, Sağlık Bakanlığı’ndan 164 milyon 793 bin 66 TL, Gençlik ve Spor Bakanlığı’ndan da 149 milyon 425 bin 760 TL tahsil edildi. Urfa’da ise Milli Eğitim Bakanlığı’ndan 79 milyon 904 bin 880 TL ve Sağlık Bakanlığı’ndan da 318 milyon 836 bin 982 TL’lik bir tahsilat oldu. Konut gelirleriyle birlikte kamu adına yapılan yatırımlarla ilgili olarak tahsil edilen bu miktarlar ve bu ihalelerin birçoğunu AK Parti’ye yakın firmalar tarafından alınıyor olması “rant kapısı” eleştirilerinin de ne kadar yerinde olduğu şeklinde yorumlanıyor.