DİYARBAKIR - İMO Diyarbakır Şubesi ve Dicle Üniversitesi’nden öğretim görevlileri, 5.5 şiddetinde depremin meydana geldiği Samsat'ta yaptıkları incelemelerde, yapılardaki hasarın başlıca sebebinin kalitesiz malzemeden kaynaklandığını tespit etti. Bu yapıların çoğu Samsat baraj suyu altında kaldığında devlet tarafından yapılmıştı.

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Diyarbakır Şubesi ve Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin, 2 Mart saat 14.07’de merkez üssü Adıyaman’ın Samsat ilçesi olan depreme ilişkin ortak hazırladığı “Adıyaman Samsat Depremi Ön Değerlendirme Raporu” yayınlandı. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nden Yrd. Doç. Dr. M. Şefik İmamoğlu (Jeoloji Müh.), Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu (İnş. Müh.), Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin Öncü (İnş. Müh.) ve İMO Diyarbakır Şubesi’nden İnşaat Mühendisi Zeki Şimşek’ten oluşan teknik heyet, depremden bir gün sonra Samsat’a giderek incelemelerde bulundu.

Deprem bölgesinde 20 saat kalan teknik heyetin hazırladığı “Adıyaman Samsat Depremi Ön Değerlendirme Raporu”nda, ilçenin kuzey-kuzeybatısında yer alan Uzuntepe köyünün güneyinde orta şiddette bir deprem meydana geldiği hatırlatılarak, “Can kaybının olmadığı, buna karşılık 30 civarında vatandaşın yaralandığı depremde, Samsat ilçesindeki yapıların çoğunun hasarlı olduğu görülmüştür. İlçe merkezinde yapılan incelemede tamamen göçmüş bina tespit edilmemiştir” denildi.

DEPREM FAYI

Bölgenin sismisitesine bakıldığında, 1960 yılından depremin olduğu güne kadar meydana gelen depremlerin tamamen fay zonlarıyla uyum içinde olduğu, ancak bu faylar üzerindeki etkinliğin Doğu Anadolu fayına göre çok daha az olduğu görüldüğü kaydedildi. Raporda, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve yakın yöresindeki ana faylar üzerinde meydana gelen deprem etkinliğinin yer aldığı haritalara yer verildi.

İNCELEME 3 BAŞLIKTA YAPILDI

Teknik heyet, bölgedeki yapılarda meydana gelen hasarları “Betonarme karkas yapı hasarları, Yığma yapılar, Diğer hasarlar (Bahçe yapıları, çevre duvarlar, vs.)” başlıklı üç konuda inceledi. Betonarme karkas yapı hasarlarının yapısal ve yapısal olmayan hasarlar olmak üzere iki başlık altında toplandığı belirtilen raporda, “Yapılan incelemelerde yapısal hasarların çoğunlukla az katlı yapılarda olduğu tespit edilmiştir. Çok katlı yapılarda çatlakların yapısal elemanlara sirayet etmedikleri görülmüştür. Yapısal hasar olan yapılarda hasarın başlıca sebebinin malzeme kalitesinin yetersizliğinden kaynaklandığı görülmüştür. Betonun granülometrisinin uygun olmadığı (büyük ebatlı agregaların bulunması, kusurlu agrega oranın yüksek olması), dış etkiler ve donatı korozyonundan dolayı betonun zaman içinde yıprandığı ve bundan dolayı beton dayanımının çok düşük sevilere düştüğü düşünülmektedir. Donatıların korozyona maruz kalarak önemli düzeyde kesit kaybına uğradığı görülmüştür. Donatı düzenlerinin de (etriye aralığı, pas payları vs.) uygun olmadığı görülmüştür” denildi.

BELEDİYE BİNASI AĞIR HASARLI

İki katlı olan Samsat Belediye Hizmet Binası’nın zemin katındaki bir kolonun ağır hasar gördüğü ve taşıma gücünü yitirdiği ifade edilen raporda, şunlar yer aldı: “Bu kolonda yapılan gözlemsel incelemede kullanılan betonun uygun granülometriye sahip olmadığı, donatının ağır korozyona uğradığı ve etriye aralıklarının çok fazla olduğu tespit edilmiştir. Yapının duvarlarının taşıyıcı elemanlardan ayrıldığı ve diyagonal çatlakların olduğu görülmüştür.”

YAPISAL OLMAYAN HASARLAR

Yapısal olmayan hasarların hem yeni hem eski yapılarda çok sayıda gözlendiği belirtilen raporda, “Bu yapılardaki hasarlar genellikle duvar çatlakları, çatı çevresi parapet duvarı hasarı, duvarların düzlem dışı ötelenmesi şeklinde gözlenmiştir. Bazı yapılarda çatlakların duvardan kolon ve kirişlere sıva çatlağı şeklinde sirayet ettiği görülmüştür. Samsat Çok Amaçlı Anadolu Lisesi ve Samsat Kaymakamlık binalarında görüldüğü gibi çok sayıda duvar çatlakları mevcut olup, betonarme elemanlarda da sıva çatlakları ve sıva kabarmaları görülmüştür. Kolon-duvar ve kiriş-duvar birleşimlerinde ayrışmalar olmuştur. Çatı kalkan duvarının bir kısmı düzlem dışı devrilmiştir. Yapıdaki hasarlardan dolayı bina kullanılmamaktadır. Yapısal olmayan hasarların önemli bir kısmının can kaybına sebebiyet verecek türden hasarlar olduğu tespit edilmiştir” denildi.

KÖYLERDEKİ YAPI HASARLARI

Yığma yapı hasarların köylerde yapılan gözlemsel incelemeler ile tespit edildiğine dikkat çekilen raporda, şunlar kaydedildi: “Samsat İlçesine bağlı Çiçek köyünde yaklaşık 30-40 yıllık olduğu belirtilen yığma yapı tek katlı olup duvarları bir sıra briket ve yalıtım amacıyla bir sıra kerpiçten yapılmıştır. Yapının tavan döşemesi betonarme olarak yapılmıştır. Tüm duvarlarının hasarlı olduğu fakat yapının bütünlüğünü koruduğu görülmüştür. Örentaş köyü ve diğer köylerdeki yığma yapılarda hasarlar meydana gelmiştir.”

DUVARLAR DEVRİLDİ

Diğer hasarlarda (Bahçe yapıları, çevre duvarlar vs.) ise Samsat ilçesinde konutlar bölgesindeki caminin külah kısmı güneye doğru devrildiği ifade edilen raporda, ilçedeki birçok yapının bahçe duvarlarının genellikler kuzey-güney yönünde devrildiği kaydedildi.

YAPILARI DEVLET İNŞA ETMİŞTİ

Tarihi bir ilçe olan Samsat, 1988 yılında Atatürk Barajı yapılırken sular altında bırakılmış, ilçede yaşayanlar da bugünkü yere taşınmıştı. O dönem ilçe sakinleri için devlet tarafından konutlar yapılıp dağıtılmıştı. Depremde hem bu konutların hem de çoğunlukla devlet kurumlarının hasar alması dikkat çekti.