KONYA - Şimdiye kadar muhafazakar siyasetin kalesi konumunda olan Konya, Cumhurbaşkanlığı referandumunda değişime gebe. Konya’da muhalefet iddialı, yüzde 40-50 oranında “Hayır” oyu çıkacağını ve “AKP’nin kendi kalesinde hayal kırıklığı yaşayacağı” görüşünde.

Önce pırıl pırıl parlayan, ardından kararan ve sonra yine açan bir gökyüzü. Düz ovada akan yolun sağlı sollu iki yanında ekinlerin yeşile çalan sonsuzluk denizi. Arada bir dağları kemiren kepçeler, yerleşim yerlerinin üzerini kaplayan çimento fabrikalarının toz bulutu. Bu güzelim doğanın bağrına saplanmış birer hançer gibi duran eciş bücüş fabrika yapıtları. Burası Konya ve her şeye rağmen buraya ruhani bir duyguyla yol alıyor insan.

Daha önce çeşitli uluslararası tatbikatlara ev sahipliği yapan Konya’da, Türk yıldızlarının prova gösterisi altında şehre girdiğimiz an Ankara’daki 15 Temmuz gecesi ve “sıra dışı hava hareketliliği” şeklinde darbeyi duyurduğumuz ilk haberimiz ile ona eşlik eden bir yığın soru işareti var aklımızda. Havadaki yıldızlara, kente ayak basar basmaz, saniye sektirmeden yanı başımızda biten, “Kimlik beyler” diyerek üsten bir sesle kendi alanlarında “birer yıldız oldukları” havasıyla dolaşan sivil polisler eşlik ediyor.

Konya merkez, Cihanbeyli ve Kulu’dan oluşan referandum gezimizde, Mevlana’dan başlayarak, mezarlıklara oradan sokaklara sirayet eden “gergin bir sessizliğe” şahitlik ediyoruz. Oysa Mevlana Celaladin-i Rumi’nin, evliyaların, hoşgörünün kenti olan bu diyarda, bütün ahalinin semazen eşliğinde döne döne arşa yükseldiklerini hayal ediyor insan. Yeniden biz günümüz Konya’sına dönelim…

HOŞGÖRÜ VE KÜRTLERE YÖNELİK SALDIRILAR!

Konya, Türkiye'nin yüz ölçümü bakımından en büyük ve nüfus yoğunluğu açısından yedinci büyük şehri. 31 ilçeden oluşan Konya'da 2016 verilerine göre 2 milyon 161 bin nüfusu bulunuyor. Tarihi M.Ö 7 bin yıllarına kadar dayandırılan ve tasavvuf öğretisinin kök saldığı bir kent olması ve Mevlana ile özdeşleştirilmesi itibariyle “Hoşgörü kenti” olarak nitelendirilen Konya’nın son yıllarda özellikle Kürtlere ve HDP’lilere yönelik saldırılarla anılması kentteki çelişkiyi ifade ediyor. HDP binası, en son Aralık 2016 tarihinde saldırıya uğramış. Oysa 1990’lı yıllarda bile HDP ve Kürtlere ne batıda ne de Konya’da böylesi saldırılar gerçekleştirilmiyordu.

KONYA KONJONKTÜRE GÖRE DEĞİŞİME AÇIK

Geçmişte Refah Partisi, Fazilet Partisi gibi Necmettin Erbakan’ın siyasi çizgisine yakın duran Konya, son 15 yıldır da AK Parti’ye verdiği yoğun destekle biliniyor. Son iki seçimde de AK Parti Konya’da çok önemli destek aldı. Bu desteğin değişken ve konjonktüre göre yön değiştirebileceğini son 3 seçimin sonuçları açık bir şekilde gösteriyor. 2014 Cumhurbaşkanlığında Erdoğan’a yüzde 74 oranında destek veren Konyalılar, Türkiye’nin kaderinin belirlendiği 7 Haziran seçimlerinde bu desteği yüzde 65 düzeyine çekti. Ancak savaş süreciyle birlikte girilen 1 Kasım seçimlerinde AK Parti tekrar yüzde 74 oy oranına ulaştı. Konya’da 7 Haziran seçimlerinde yüzde 16 oranında, 1 Kasım’da yüzde 11,4 oranında oy alarak her iki seçimde de il düzeyinde ikinci olan MHP’nin aldığı destek de dikkate alındığında resmi düzeyde çok yüksek bir “Evet” potansiyeli bulunuyor kentte.

BAŞKANLIĞI VAHİYE BAĞLADILAR!

Kente ilk adım atıldığı andan itibaren de “Evet”in görüntü olarak baskın bir üstünlüğü göze çarpıyor. Hemen her tarafta AK Parti ve “Evet” çadırları bulunuyor ve her yer “Evet” afişleri ile donatılmış durumda. Bütünüyle AK Parti’nin elinde bulunan belediyeler, birer “Evet” merkezi gibi çalışıyor. İş o kadar ileriye götürülmüş ki, Konya Minibüsçüler Odası’nın aldığı kararla, bütün dolmuşların arkasında “Evet” propagandası içeren söylemler yazılmış durumda. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın fotoğrafı ile birlikte, “Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar var” sözleriyle, adeta başkanlık sisteminin “vahiy” olduğu anlatılmaya çalışılıyor.

AKP KONYA’DA BİLE RAHAT DEĞİL

Ancak bütün bunlara rağmen AK Parti rahat değil. Görünürde bir “Evet” üstünlüğü olsa da AK Parti, işi garantiye almak için Konya’da daha çok “milliyetçi ve muhafazakar” bir dil kullanıyor. Özellikle Konya’nın her yerinde belediye ve devlet imkanları kullanılarak kurulan “Evet” standlarında, sık sık “Tek bayrak, tek millet için evet” şarkıları çalınıyor ve Erdoğan’ın, “Camiler kışlamız” sözlerini içeren şiiri dinletiliyor. AK Parti tabanında “Evet” diyenler bile “Neden evet” dediklerini temellendiremiyor ve verdikleri desteği “Reisimiz ne derse o” sözleriyle dile getiriyor.

Ayrıca seçim heyecanı ve coşkusu neredeyse yok denecek kadar az ve insanlar bütün bu propagandalarla çok da ilgili değiller nedense. Evetçiler, propagandayı “vatan, millet, düşmanlar” söylemi üzerinden yürütüyor ve dışarıdan yabancı göz ile bakılsa Türkiye’nin işgal altında olduğu kanısı uyanıyor insanda. Zaten Konya’nın en işlek caddelerinden biri olan Gedavet Meydanı’nda “Hayır” diyen birçok insan arasına karışarak “Evet” diyeceğini açıklayan gencin AK Parti medyasının etkisinde kalarak söyledikleri de bu görüntünün bilinçli olarak yaratıldığını gösteriyor: “Ülkemize karşı haçlı seferi var tabii ki ‘Evet’ diyeceğiz!”

‘HAYIR’ CEPHESİ KONYA’DA İDDİALI

Bununla birlikte “Hayır” cephesi kentte iddialı. Sadece CHP ve HDP binalarının olduğu yerlerde “Hayır” bayrakları göze çarpıyor. “Hayır” stand ve çadırları ise neredeyse yok denecek kadar az. Üstelik kısa süre önce Konya’nın merkezi durumunda bulunan Alaaddin Tepesi’nde CHP tarafından asıldığı belirtilen “Hayır” pankartları bizzat Büyükşehir Belediyesine ait araçlar ve çalışanlar tarafından kesilmiş.

Deneyimli siyasetçi CHP Konya İl Başkanı Mehmet Ali Ünal, kendilerine yönelik baskı olduğunu ve çalışmalarını rahatlıkla yapamadıklarının altını çiziyor. “Genel Başkanımız gelecekti, belediye bize salon vermedi. Korku atmosferi yaratıyorlar ama bu korku sandıkta onlara ‘Hayır’ olarak dönecek” diyen Ünal, AK Parti’nin Konya’da yüzde 10-15 oranında fire vereceğini ve “Evet-Hayır” mücadelesinin kentte başa baş gittiğini savunuyor.

KONYA’DA İNSANLAR TEHDİT EDİLİYOR

Referandum sürecinden beri kentte bulunan ve buradaki çalışmalara katılan CHP Konya Milletvekili Hüsnü Bozkurt, anayasa değişikliği gündeme geldiği günden beri sahada ve kendi anlatımıyla şimdiye kadar 11 kenti dolaşmış. Yapılan değişikliği, “Firavun düzeni” olarak nitelendiren Bozkurt, çok önemli bir iddiayı da gündeme getiriyor: “Sadece Doğu ve Güneydoğu’da değil artık Konya’nın köylerinde bile insanlar ‘Evet’ oyu vermezlerse, eziyet görecekleri, aldıkları yardımların kesileceği, kömür alamayacakları yönünde tehdit ediliyorlar. Katı bir sıkıyönetim düzeni var, ‘Evet’ demenin serbest, ‘Hayır’ demenin yasaklandığı bir dönemi yaşıyoruz. Aynen Kenan Evren’in sıkıyönetim ilan ederek 1982 anayasa referandumuna gitmesi gibi.” Buna rağmen Ünal, Konya’da AK Parti’den yüzde 20, MHP’den de yüzde 70 oranında fire çıkacağını ve “Hayır” oylarının yüzde 40’ın üzerine çıkacağını söylüyor ki, Konya’da böyle bir sonucun çıkması, Türkiye geneli açısından da sonucun “Hayır”dan yana evirileceğinin ciddi işaretlerinden biri.

SAADET SESSİZ!

Saadet Partisi ise, Konya’da doğrudan AK Parti’yi karşısına almak istemiyor. AK Parti’nin Konya’daki gücünden çekinse de bire bir sohbetlerde AK Parti’ye yönelik öfkesini açık bir şekilde dile getiriyorlar. Ancak iş basına konuşmaya gelince daha ketum davranıyorlar ve bu da Saadet Partisi üzerinde oluşturulan baskıya bağlanıyor.

Konya merkezde uzun yıllardır muhafazakar siyasetin, son 15 yıldır da AK Parti’de bulunan belediyenin verdiği hizmetlerden ciddi şikayetler var. Örneğin Mevlana ile Alaeddin Tepesi arasındaki yeşil alanın tümüyle ortadan kaldırılarak, araya tramvay yolu yapılmış olması Konya’nın kimliğinin bozulması olarak görülüyor.

MHP’DE ‘HAYIR’ SANILANDAN DAHA GÜÇLÜ

Konya’da MHP kitlesinin büyük çoğunluğu da “Hayır”dan yana. Daha önce MHP’den iki dönem Cihanbeyli ilçesine bağlı İnsuyu beldesinde belediye başkanlığı yapmış olan Abdulkadir Öztürk’ün “MHP ve ülkücülerin yüzde 80’i ‘Hayır’ diyor” sözleri de o cepheden verilmiş güçlü işaretlerden biri. Sokakta anlatılanlar da bu tespiti destekliyor.

SOKAKTAKİ NABIZ

Sokak’ta da bu havayı his etmek mümkün. Bütün bu baskıya rağmen “Hayır” diyeceğini açıklayan insanlar kendilerine uzatılan mikrofonlara konuşuyor. Konya merkezde konuşan Ferhat Özbakış, “Hayır” gerekçesini, “Biz bütün bir ülkenin, 80 milyonun kaderini nasıl bir tek insana verebiliriz” sözleri üzerinden dile getiriyor.

Berk Yiğenoğlu da onunla aynı fikirleri savunuyor ve gençliğin yaşananlara geçit vermemesi gerektiğini belirterek, “Hayır” çağrısı yapıyor.

Hamide Güneş isimli kadın ise, Konya’nın da “Hayır” demeyi başarabileceğine işaret ediyor ve özellikle kadınlara bu konuda çağrı yapıyor.

“Hayır” sesleri çoğalınca yakalarında AK Parti rozeti bulunan bir grup genç yanaşıyor bize ve onları temsilen İsmail Özdemir konuşuyor. Özellikle milletvekili yaşının 18’e indirilmesi üzerinden AK Parti’nin resmi söylemini dile getiriyor ve “Evet” gerekçesini açıklıyor.

Bir süre sonra hiddetli bir şekilde oluşan topluluğa yönelen ismini açıklamayan orta yaşlı biri, “Kimsiniz, ne arıyorsunuz buralarda” diyerek lafa giriyor. Buna karşın Hamide Güneş isimli kadın duruma tepki gösteriyor ve “Basına niye müdahale ediyorsun bırakın herkes fikrini söylesin” diyor. Bunun üzerine mikrofona yaklaşan şahıs, “Ne basını ülkede basın mı kaldı, hepsi yandaş oldu. Ekonomik kriz var, neyin referandumunu yapıyoruz. Bizi niye bununla uğraştırıyorlar” diyerek aslında yaşanan duruma duyduğu tepkiyi dile getiriyor.

KORKANLAR VE KONUŞANLAR

Her kesimden yoksulların yaşadığı eski garaj civarındaki Sarıkız Kıraathanesine uğruyoruz. İnsanlar kameralara konuşmaktan çekiniyor: “Abi biz korkuyoruz, bir kelime konuşunca kendimizi cezaevinde buluyoruz.”

Mardinli Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Fatih Işıklar Mahallesinde bir kahvehaneye uğruyoruz. Öğle saati olmasına rağmen kahvehanede 3-5 kişi var. Gelenler hemen etrafımıza toplanıyor, bazıları konuşmaktan çekinse de, Kürtlerin özellikle getirilen sisteme yönelik tepkileri çok net: “Bu düzenlemeyi kabul etmek, son iki yıldır bize yaşatılan katliamları kabul etmektir.”

KULU VE CİHANBEYLİ

Kulu, Cihanbeyli ve Ereğli’de ise durum Konya merkezden çok farklı. Buralarda “Hayır”ın üstünlüğünü teneffüs etmek mümkün. Sokakta karşılaşılan ve düşüncesini dile getiren insanların çoğu “Hayır” diyor. Özellikle Kulu ve Cihanbeyli’deki “Hayır” potansiyelin yüksek olmasında, buralardaki Kürt yoğunluğunun etkisi büyük. HDP 15 Nisan’da Cihanbeyli’de miting düzenleyecek. Ve aslında son yıllarda çokça saldırıya uğramış olan HDP Konya İl Eşbaşkanı Erol Şan Konya’daki durumu özetliyor: “Burası AKP’nin kalesi, bize de çalışma fırsatı vermiyorlar. Ama biz kararlıyız AKP’nin kalesini yıkacağız. Konya’da yüzde 50 ‘Hayır’ oyu çıkaracağız.”

Kenan Kırkaya / Seda Taşkın - dihaber