NEVŞEHİR - AK Parti'nin yüzde 60'ları aşan oy aldığı Nevşehir’de işler bu kez kolay görünmüyor. Özelikle MHP’li seçmenin genel merkezlerinin tersi eğilimi, artan işsizlik, azalan turizm ve hatırı sayılır Kürt nüfusunun tercihi kentte “Hayır”ın sürpriz yapacağını gösteriyor.

Tarihi kültürel mirasıyla Anadolu’nun turizm kenti, Hacıbektaş’ın diyarı Nevşehir, azalan turist, artan işsizlik gibi sorunlarla referanduma gidiyor. Hıristiyanlık, Müslamanlık, Alevilik, Asurlar, Hititler, Türkler ve Kürtler olmak üzere onlarca medeniyete ev sahipliği yapan kentte, "tek bayrak, tek millet, tek vatan" pankart, billboard ve stantların baskısı altında.

180 bin seçmeni olan kentte, 7 Haziran 2015 Genel Seçimlerinde AK Parti yüzde 52.4, MHP'nin 27.7, CHP'nin 14.9, HDP'nin oyu ise yüzde 1.4 oranında oy alırken, 1 Kasım’da tekrarlanan seçimde AK Parti oyunu 62,8'e çıkarırken, MHP'de yüzde 9’luk kayıpla hüsran yaşadı. Aynı seçimde CHP ve HDP oylarında ise sınırlı bir değişim yaşandı. Hükümetin politikalarına eleştiri getiren kent halkı, referandumda bu sonuçların sarsılacağını dile getiriyor.

HDP REFERANDUM DIŞI TUTULUYOR

Kentteki en büyük sıkıntı referandumda eşit koşullarının olmaması ve her partinin kampanyasını yürütememesi göze çarpıyor. CHP'nin etkisi oldukça sınırlı olurken, HDP’nin ise, il yönetimi olmasına rağmen bir parti binasına sahip değil. HDP'lilerin aktardıklarına göre, bina tutmaya çalıştıklarında ya bina saldırıya uğruyor ya da mülk sahipleri kiralamaktan vazgeçiriliyor. HDP'liler, bu süreçte ev ziyaretleri ve kahvehaneleri dolaşarak, "Hayır" kampanyasını yürütebiliyor.

"Evet"in görsel olarak baskın olduğu kentte, dipten gelen homurtular işin renginin hükümetin istediği gibi olmadığını gösteriyor.

MHP'LİLERİN KAHVESİ: HAYIR

Kent merkezine yakın bir mahallede çayın 75 kuruş olduğu Anadolu Kıraathanesi'ndeyiz. MHP'illerin kahvehanesi olarak biliniyor. İçerisi düzenli bir geliri olmayan, işsiz, yoksul ve sağlık güvencesi olmayanlarla dolu. İşletme sahibi 50'lili yaşlarındaki Hikmet Kalem, koyu bir MHP seçmeni. "Başka partiye hiç oy vermedim" diyor. MHP’den şaşmayan Kalem, bu kez “Hayır” diyerek genel merkezin tersini yapacağını söylüyor.

Reis geleneğinden geliyor ama "Tek adama karşıyım kardeşim" diye anlatıyor. Kalem, hem müşterilerinin hem de partililerin nabzını iyi bilenlerden ve güçlü bir "Hayır" çıkacağını söylüyor. Kalem, iddiasını “AK Partililerden de fire verilir” dile sürdürüyor. MHP’li Gülşehir Belediye Başkanının "Hayır" diyeceğini açıklaması MHP'li tabanın kentte "Hayır" yatkın olduğunu gösteren önemli bir gösterge.

Kalem, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin "Evet" demesinden de rahatsız.

‘BAHÇELİ EVET DEDİĞİ İÇİN HAYIR DİYECEM’

Genel başkanına bayrak açan bir diğer MHP'li Bünyamin Ziver de, "Yıllarca Tansu'ya yaklaşmıştı, şimdi Erdoğan'a yaklaşıyor. Bunu kabul etmiyoruz" diyor ve "O 'evet' dediği için ben 'Hayır' vereceğim" diye belirtiyor. Ziver’in zoruna giden ise hükümetin kendisine "terörist" söylemesi. Bunun faturasını Bahçeli’ye çıkartan kızgın MHP’li tabanda ciddi bir "Hayır"ın olduğunu dile getiriyor.

‘BİR HAYIR KOCA DEVLETİ ÇÖKERTİR Mİ’

Köken MHP ama şimdi AK Partili Ziya Umut “Evet” kararını “Erdoğan hayranlığı” ile açıklıyor. Bu nedenin “Evet” demesi için yeterli gören Umut, "Hayır" çıkması durumunda "Devletin bekasına zarar" diyor. Kahve işletmecisi Kalem ise, "Bir 'Hayır' koca devleti çökertir mi" diye karşı çıkıyor.

Tartışma diğer masalara sıçrayarak devam ededursun, Kalem, "Açıktan 'Hayır' diyemeyen insan çok" diye noktayı koyuyor. MHP kahvesinde laf Kürt kahvesine uzayınca biz de selam vermek düştü.

KÜRTLERİN KAHVESİ: HAYIR

Kürtlerin kahvesindeyiz, adı da "Dostlar Kahvesi". 1990’lı yıllarda zorunlu köy boşaltmaların izleri hakim. Çoğunluğu Mardinli. Tamamı inşaatçı. Tamamı yoksul, tamamı düşük ücretle ve güvencesiz çalışmakta. Verdikleri bilgiye göre kentte yaklaşık 10 bin Kürt yaşıyor.

‘HAYIR DİYECEĞİNİ BABASINDAN SAKLIYOR’

Kendisi Anadolu’da yaşasa da bölgeye kayıtsız kalmayan Abdulvahap Turan (34) yaşanan yıkımların, ölümlerin, içini kanattığını dile getiriyor. "Cizre, Silopi, Sur için" diye "Hayır" gerekçesini sıralayan Turan, "Sebebim çoktur” diyor. Çok sebeplerden biri de Nevşehir’de yaşadıkları zorluklar… Turan, “Asıl meselemiz bu şehirlerdir" diyor ve ekliyor: "Saklanıyorlar, açıklamıyorlar. Niye? Çünkü iş yapamaz, malzeme alamaz. Öyle çoğu insan Hayır diyeceğini babasından saklıyor."

‘EVLİYA DA GELSE BEN EVET DEMEM’

Koruculuk dayatmalarını onuruna yediremediği için soluğu Nevşehir’de alan Abdulsamet Aydın, tam 21 yıldır toprak hasretiyle yaşıyor. HDP'nin yok sayılması ve üzerindeki baskılara tepki gösteren Aydın, "Her partiyi sayıyorlar, kardeşim deyip oy istiyorlar ama HDP'yi saymıyorlar. Dünya Kürtleri tanıyor, kim ne derse desin, bizi dünya tanıyor. Ben Hayır diyeceğim, ne olursa olsun Hayır. Evliya da gelse ben 'Evet' demem" diye anlatıyor.

70'ini deviren Hasan Turan’ın kahveye girişinde “Nevşehir’deki büyüklerimizden” diye tanıtılıyor. Hal hatır, hürmet derken KDP Başkanı Mesut Barzani'nin Türkiye gelişini ile söze giriyor Turan. "Bu politika Kürtlerde karşılık bulmaz" diyen Turan, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Onların halkına ve kendisine hayrı yoktur. En büyük zararı Kürtlere veriyorlar. Maaşlarını Türkiye'den aldılar, Êzîdilerin üzerine sürdüler. Planları tutmadı, ama kardeş kavgası çıkartamadılar. Referandum için buraya getirdiler. Ama biz 'Hayır' diyeceğiz. İnsanlarımız öldürülüyor, dilimiz yasaklanıyor, tecrit devam ediyor, belediyelerimize el koyup, vekillerimizi tutukluyorlar. Çocuklarımızı yaktılar, zulüm dışında bir şey yok..."

Biri koyu milliyetçi kahve, diğeri göçe zorlanmış ve kentte ötekileştirilen Kürt kahvesi... Her ikisinde de “Hayır” önde gidiyor.

TURİZMDEKİ DÜŞÜ VE İŞSİZLİK TERCİH BELİRLER

Kentin temel geçim kaynağı ticaret ve turizm. Türkiye'nin içinde bulunduğu savaş süreci ve ekonomik kriz, kentin geçim kaynaklarına darbe vurmuş. Kent merkezinden Avanos'a yönüne doğru ilerlerken tarihi Görümlü Açık Hava Müzesi bizi karşılıyor. Eskiden yılda milyonlarca turistin uğrak yeri olan Görümlü eski günlerini arıyor. Görümlü Turizmi Geliştirme Kooperatifi'ne bağlı hediyelik eşya dükkanı işleten bir esnaf "Son iki yıldır işlerimiz çok kötü. Yıllarda hafta sonları sadece yerli turist, hafta içleri ise Çinli turist geliyor" diye anlatıyor. 2 TL'ye giriş yapılan ve Panoramic İzlem Noktası'nda çay satan esnaftan başka kimse yok. Haliyle sektörel yatırımların da neredeyse olmadığı kentte artan işsizlik "Hayır" için güçlü argümanlar.

ÇÖMLEK KENTİ AVANOS'UN TERCİHİ HAYIR

Avanos'da, içerisinden geçtiği Kızılırmak'ın getirdiği kızıl topraklarla yaklaşık 4 bin 500 yıldır sürdürülüyor. Tarihi Avanos, turizmdeki sıkıntılarla baş etmeye çalışıyor. El sanatları üzerine kurulu bir ekonomisi olan ilçede işsizlik her gün yükseliyor. Avanos'ta konuştuğumuz kadın ve insan hakları aktvisti Nilgün Salmaner'e göre, diğer ilçelere oranla biraz daha sosyal demokrat bir profil çiziyor. Salmaner, milliyetçi ve dindar kesimin hiç de az olmadığı ilçede "Hayır"a eğiliminin MHP tabanının da etkisiyle güçlü olduğunu söylüyor.

Elini çamura 5 yaşında soktuğundan bu yana çömlek, seramik sanatı üreten 32 yaşındaki Aydın Afacan da aynı görüşte. Afacan, üreticilerin en büyük sorunlarından birinin kaynak olduğunu belirterek, hükümetin vaatlerine şu sözlerle tepki gösteriyor: "KOBİ'ler var diyorlar. Ama bankaya gidiyorsun kredi çıkmıyor. Ama KOBİ var mı var. Şimdi turizmde bitti bu ilçede."

HACIBEKTAŞ TÜRKİYE İÇİN UMUTLU

Avanos'tan 50 kilometre kuzeyde Hacıbektaş ilçesi, kentin tamamında ayrılan havası var. Burası, Kabe'yi insanda arayanların yeri, Alevi-Bektaşi inancının merkezi. Merkeze insanı koyan ilçe, yatırımlardan da ötekileştirildiği bariz kendisini hissettiriyor. İlçeyi ikiye ayıran caddesi ve ona çıkan tüm sokaklarda neredeyse tüm yollar çökük. İlçenin yaşayan en eski belediye başkanı Nafiz Ünlüyurt'ta yılda bir milyon insanın Hacıbektaş'a ziyarete geldiğini hatırlatarak, bakımsızlıktan dem vuruyor.

‘CUMHURBAŞKANI DİLİNE DİKKAT ETMESİ LAZIM’

1964 yılında kurulan Hacı Bektaşi Veli Kültür Derneği'nin eski başkanı Nafiz Ünlüyurt, ilçede "Hoca" olarak biliniyor. İlçenin önde gelen kanaat önderlerinden. "Beğensek de beğenmesek de Hacıbekaş'ta yüzde 90'na yakın Hayır" çıkacak diyor. Öte yandan Ünlüyurt, Alevi toplumunun referandum sürecine giderken Türkiye'de atmosferden oldukça kaygılı ve şöyle anlatıyor: "Cumhurbaşkanın diline dikkat etmesi lazım. Türkiye'de kutuplaşmayı derinleştiriyor. Her geçen gün artıyor. Türkiye'nin önü dumanlı görünüyor. Ama Hayır çıkarsa biraz rahatlarız..."

Deniz Nazlım / Selami Aslan - dihaber