KIRIKKALE - Emekliler kenti olarak adlandırılan ve sağın merkezi olarak bilinen Kırıkkale'de referandum sonuçları muhalefet için "Hayır"lı bir başlangıç olabilir. AK Parti-MHP ittifakı kentte yüzde 70 oranında “Evet” beklerken, tabandan yükselen sesler, işlerin hükümetin istediği gibi gitmediğini gösteriyor.

Referanduma kısa bir süre kala İç Anadolu kentlerinin tercihi iktidar ve muhalefet açısından merak konusu. Uzun zamandır sağ partilerin yüksek oy aldığı bozkır kentlerde "Hayır"ın yüzde 45 bandına yerleşmesi, Türkiye'ye genelinde "Hayır"ın yüzde 55'leri aşması anlamına geleceği görüşü hakim. Bu yüzden AK Parti-MHP ittifakı bozkır kentlerinden biri olan Kırıkkale'de yüzde 70 bandında oy bekliyor. Kentte, 1 Kasım seçimlerinde AK Parti'nin yüzde 62,3, MHP'nin yüzde 20,9 CHP'nin yüzde 13,6 ve HDP ise yüzde 0,7 oranında oy almıştı. CHP kentte en son 2002 seçimlerinde vekil çıkartabilmişti.

280 bin nüfusu, 193 bin seçmeni olan Kırıkkale'de durum "Evet" cephesinin beklediği gibi görünmüyor. Diğer İç Anadolu kentlerinde olduğu gibi Kırıkkale'de de "Evet" görsel olarak kentte olsa da tabanda durum rutin dışı. Kentliler, 4 Nisan’da yapılan "Evet" mitinginin düşük katılımlı olduğunu ve yaklaşık 100 otobüs Kırşehir, Nevşehir, Çankırı gibi çevre illerden getirilen olmuş.

'ATBAŞI GİDİYOR'

CHP Kırıkkale İlçe Merkez Başkanı Yücel Kızık, kentte "Evet-Hayır" oranlarının at başı gittiğini savunuyor. Sadece bir minibüs ile referandum çalışmaları yaptıklarını aktaran Kızık, mahalle ve köylerde yaptıkları çalışmalarda sağ partilerden "Hayır"a büyük bir kayma olduğunu söyledi. MHP'nin yüzde 70'inin kentte "Hayır" dediğini belirten Kızık, AK Parti'den yer yer kayma olduğunu aktardı. Kızık'ın anlatımları sırasında odaya giren bir emekli asker, kentteki referandum atmosferini yansıtıyor.

BASKI ORTAMI

Oğlu bir bürokratın yanında çalışan ve oğlunun işinden olmasından korkan askeriyeden emekli bir yurttaş, CHP yönetiminden kendisine bilgilendirme masajlarları atılmamasını istiyor. Hem "Hayır" oyu vereceğini hem de halen CHP'li olduğunu anlatan emekli yurttaşın korkusu kentin genelinde hakim. Emekli askeri işaret eden CHP’li Kızık, "Zor şartlarda çalışmalar yapıyoruz. Her gün onlarca kişi bu taleplerde geliyor. Baskı had safhada" diyor. Kızık, her türlü baskıya rağmen kentte sandık güvenliğini aldıklarını ve oyları güvende tutacaklarını ekledi.

'HDP'LİLERE YOĞUN BASKI'

Kentte baskı ortamında nasibini alan başlıca parti ise HDP. Kentte il yönetimi olmayan HDP'nin çalışanlarından Malik Mert Gün, 23 yaşında bir genç. Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü okuduğu Erciyes Üniversitesi'nde düşünceleri yüzünden baskı görmüş, "Irkçı hocalar tarafından derslerinden geçirilmedim" diyor. Mecburen ailesinin yaşadığı Kırıkkale'ye dönen Gün, HDP'liler ev ev dolaşarak kentte "Hayır" çalışması yaptıkları aktardı. Gün, HDP'lilerin kentte her hangi bir etkinlik yapmak istediklerinde, saldırı tehdidiyle karşı karşıya kaldıklarını aktardı. Gün'ün gözlemlerine göre de kentte "Hayır" oyu beklentinin üzerinde çıkacak.

'MHP'DE YÜZDE 90 HAYIR DİYOR'

Kentte sözü geçen ve etkinliği olan MHP'lilerden Harun Yüksel ise, MHP tabanından yüzde 90'ının “Hayır” oyu vereceği yönünde görüş belirtiyor. Yüksel, MHP'nin 1994-99 yılları arasında Kırıkkale İl Başkanlığı görevini yürütmüş. Şu anda Radyo71 ile yerel Tercüman Gazetesi'nin sahibi olduğunu, 25 yıldır gazetecilik yaptığını belirten Yüksel, bu iddiasının kentteki izlenimlerinden doğruluyor. Yüksel'e göre, MHP tabanı parti yönetimine ve Devlet Bahçeli'ye "eskiden bir devlet adamlığı vardı şimdi o da kalmadı" şeklinde tepkili.

‘EMEKLİLER KENTİ’

‘91’de vilayet olan kent, tek partili dönemde "Cumhuriyet kenti" olarak tasarlanmıştı. Bu yüzden, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE) tek partili dönemde Kırıkkale'de kuruldu. Fakat 1980 darbesi ve ardından gelen 24 Ocak Kararları gibi ekonomik ve siyasal uygulamalar Kırıkkale'yi "Cumhuriyet kenti" yerine "Emekliler kenti"ne dönüştürmüş. Kentteki emekli sayısı, Türkiye Emekliler Derneği verilerine göre, 48 bin civarında. 280 binlik nüfusluk kentte bu sayı ülke ortalamasının üstünde.

AK Parti'de hükümeti de kentte durumu değiştirmemiş. MKE'nin yanı sıra TÜPRAŞ rafinerisi gibi sanayi devinin bulunduğu kentte nüfusun artması beklenirken, neo-liberal politikalar kentte göçe neden olmuş. 2000 yılında 383 bin olan kent nüfusu, bugün 280 bine gerilemiş halde. Hatta kent merkezinde bir de Hüseyin Kahya Parkı adında ama "Emekliler Parkı" diye bilinen bir parkı var. Buraya sabah saatlerinde gelen emekliler, "hükümet kurup, hükümet yıkıyor." Geçim sıkıntısından dert yanan emekliler, günde iki öğün yemek yiyip, akşam 3 ekmek alıp evlerine gidiyor. Referandum tartışması da parkta sürüyor. Her kesim gibi emekliler de "Evet" oyunu rahatlıkla söylerken, Emekliler Parkı'nın "Hayır" diyenleri ya tercihini kameralar kapalıyken anlatıyor ya da "kararsızım" söyleminin arkasına saklanıyor. Kentteki "Hayır" baskısı kamusal her alanda hissediliyor.

Emeklilerinden Nezafettin Yavuz, 1974-2002 yılları arasında MKE'de çalışmış. "Biz Kırıkkale’yi 1 milyon nüfus olmasını beklerken, nüfus gittikçe düşüyor" diyor. "Hayır" tercihini belirten Yavuz, Kırıkkale'nin "sağın merkezi" olarak bilindiği ancak buna rağmen "Hayır"ın güçlü çıkacağını söylüyor.

BOZKIRIN ALEVİ KÖYLERİ

Anadolu’da birçok kent gibi muhafazakar ve sağcı bir yapı olan kent aynı zamanda çok farklı halk ve inancın yaşadığı yerlerden. Kırıkkale'nin ilçelerine bağlı yaklaşık 25 Alevi köyü var. Kentte toplam 30 bin civarın Alevi yaşadığı tahmin ediliyor, Alevi Kültür Dernekleri (AKD) Kırıkkale Şube Başkanı Hüseyin Güney. Kentte Alevi-Bektaşi inancına sahip olan insanların tercihinin "Hayır"dan yana olduğunu söyleyen Güney, "Tek adamlığa, diktatörlüğü karşıyız. Hayır ile nefes alacağız" diyor. Güney'in hemen asılı duran "Devletli değil toplumsal barış" yazısı da "Hayır" tercihinin bir başka gerekçesi oluyor.

AK PARTİ'NİN YOLLARI KÖYLERE UĞRAMAMIŞ

Alevi köyleri, hizmetteki ayrımcılığı çökük yol ve asfaltlarını göstererek savunuyor. Sulakyurt'a bağlı Alişeyhli, Faraşlı, ve Koçubaba gibi daha önce belde olan Alevi köylerine ulaşma zahmeti köylüleri doğrular nitelikte. Alevilerin bölgedeki inanç merkezlerinden Hasandede'de, türbedar Haşim Demirhan, daha önce belde olan Hasandede'nin sonradan köy statüsüne çevrildiğini söylüyor. Demirhan'a göre, bölgenin referandumdaki tercihi tartışmasız "Hayır." Kaygılarının olmadığını söyleyen Demirhan, barış içinde yaşamının önemine vurguluyor.

'SUR İÇİN CİZRE İÇİN HAYIR'

Kırıkkale'de 10 bin civarı Kürt nüfusu olduğu tahmin ediliyor. Onlarca Kürt köyüyle birlikte, Kürt nüfusu Balışeyh ilçesinde merkezileşmiş. Genellikle Van'dan göç eden Kürtler burada yaşıyor. İlçeye geldiğimizde CHP Mersin Milletvekili Fikri Sağlar'ın ilçedeki referandum çalışmalarına tanık olduk. İlçede bulunan 3 Kürt kahvesinde de konuşma yapan Sağlar'ın programına ilgi yoğundu. Sağlar, kentteki genetik ırkçı kodların dışında "Bu ülkede Aleviler ve Kürtler dışlanıyor. Bu hükümetin döneminde 18 bin işçi dönüp arkasına bakmadılar. Sur'da Cizre'de gençler öldü dönüp arkalarına bakmadılar. Bunlar için Hayır" ifadelerini kullandı. Bu sözlerin kahvede alkışlarla karşılandı. Ancak yurttaşların konuşmaktan çekindiklerini ifade ederken, "Hayır" tercihini açıklayanların kredi alamamakla tehdit edildiklerini sık sık vurguladı.

'İÇ ANADOLU'DA YÜZDE 45 TÜRKİYE'DE YÜZDE 55'

Programına ardından gözlemlerini paylaşan CHP'li Sağlar, İç Anadolu da birçok ilde çalışmalar yaptığını ve beklentilerin üzerinde bir Hayır potansiyeli gördüğünü aktardı. Sağlar'ın izlenimleri şöyle:

"İnsanlar şunun farkında. Bu bir siyasi yönetim seçimi değil. Bu bir memleket ve gelecek meselesi. İşsizlik had safhada, turizm bitmiş, mesela Kapadokya bölgesi kan ağlıyor. İç Anadolu'da yüzde 45 bir Hayır çıkması Türkiye'de 'Hayır'ı yüzde 55 üzerine taşıyacaktır. Ben bunu gördüm. 2010 referandumunda 15 il boykot çıkarmıştı. Şimdi bu illerden yüzde 60 üzeri Hayır çıkacak. Buradan da görülüyor ki 'Hayır' bugün Türkiye'de önde. Biz hata yapmazsak sandıktan 'Hayır' çıkacaktır."

Deniz Nazlım / Barış Boyraz - dihaber