HAKKARİ - Hakkari’nin Kırıkdağ köylüleri, yasaklı olmayan tek bölgeden bin bir zahmetle topladıkları kenger çekirdeğini Federal Kürdistan Bölgesi ve Irak’tan gelen tüccarlara satıyor. Kahve yapımında kullanılan ve çerez olarak tüketilen dikenli kengerin çekirdeğinin kilosu 28 ila 30 TL’ye alıcı buluyor.

Hakkari’nin Kırıkdağ (Dêzê) köyünde yaşayan yurttaşlar, Oledirî yaylası ve vadisinden topladıkları kenger çekirdeklerini Federal Kürdistan Bölgesi ve Irak’tan gelen tüccarlara satarak ekonomilerine katkı sağlıyor. Yaylalarının yasaklanması ve süren askeri operasyonlar nedeniyle hayvancılık ve çiftçilik yapamaz duruma gelen köylüler, Temmuz ayının ilk haftası her sabah küçük büyük demeden, kengerin bolca bulunduğu Aşağıkırbaç (Kêrîser) mezrasına 4 kilometre uzaklıkta bulunan bölgenin yolunu tutuyor. Yasaklı olmayan tek bölge olan vadi ve yaylada akşama kadar dikenli kengerin tomurcuklarını hevring (Koyun kırpma makası) ile kesip toplayan köylüler, bu tomurcukları bir hafta boyunca güneşte bekletiyor. Daha sonra kuruyan tomurcukları sopalarla döven köylüler, kabuklardan arındırdıkları çekirdeğin kilosunu 28 ila 30 TL’ye satıyor.

KÖYÜN YENİ GEÇİM KAYNAĞI OLDU

Kengeri sadece bahar aylarında tüketmek için topladıklarını söyleyen yurttaşlardan İdris Yiğit, son yılarda bölgeye gelen tüccarların alıcı olduğu kenger çekirdeğinin ailelerin yeni bir geçim kaynağına dönüştüğüne dikkat çekti. Dikenleri yüzünden toplanmasının zor olduğu kengerin, sadece yılın bu döneminde bir hafta toplanabildiğini dile getiren Yiğit, geçinmek için alternatif yaratmak zorunda olduklarını vurguladı. Sabahın 06.00’sında yola koyulduklarını belirten Yiğit, “Bölgede kengroş dediğimiz bu çekirdeği almak için Irak’tan gelen tüccarlara satıyoruz. Dikenli olduğu için toplamak tam bir işkence olabiliyor ancak ekmek davası diye yapmak zorundayız” dedi.

BÖLGENİN TAMAMINDA VAR AMA…

Birçok bölgede kengerin bulunduğunu ancak yasaklar yüzünden ulaşamadıklarını kaydeden Yiğit, “Birçok bölgemizde de bu bitki var ama oralar yasaklandığı için gidemiyoruz. Yasaklar kalkarsa köylüler için iyi bir gelir kaynağı olacaktır” diye belirtti.

‘SON ÇARE OLDUĞU İÇİN KATLANIYORUZ’

Yaptıkları işin zahmetli de olsa karlı bir iş olduğunu vurgulayan yurttaşlardan Kadri Gündüz de, “İnsanların yaşam alanları çok daraltıldı. Sıcağın altında akşama kadar kişi başına 10-15 kilo toplayabiliyoruz. Kenger toplama süresi sadece bir haftadır. Çünkü sıcaklar nedeniyle tohum içinde bulunduğu ve baxoxkun içindeki çekirdek dökülüyor. O yüzden kısa sürede toplanmalı. Dikenleri yüzünden ancak koyun kırpma makasları ile toplayabiliyoruz. Ekonomik durumu iyi olan zaten gelip bu işi yapmıyor. Eskiden bizde yapmıyorduk. Ama imkanlar kalmayınca ailelerimizi geçindirmek için yapmak zorunda kaldık ve dönemsel olsa da bir nebze rahatlatıyor ediyor” ifadesinde bulundu.

KAHVE YAPIMINDA KULLANILIYOR, ÇEREZ OLARAK TÜKETİLİYOR

Kenger çekirdeğinin Irak’ta kahve yapımında kullanıldığını ve çerez olarak tüketildiğini dile getiren yurttaşlardan Kerem Yiğit ise, şöyle devam etti: “Birkaç yıl önce bölgeye Irak’tan gelenlerin uyarması ile Kengroş’un ekonomimize taktı sunacağını öğrenince bu işe başladık. Daha önce kengeri sadece bahar aylarında tüketirdik. Ancak gelenler bunun Irak’ta hem kahve yapımında kullanıldığını hem de değerli bir çerez çeşidi olarak tüketildiğini belirtiler. Bizler de artık iş bulamıyoruz. Kentlerde işsizlik arttı, köyde yaşayabilmek için bunu yapmak zorundayız.”

Hamza Gündüz – dihaber