DİYARBAKIR - İHD Diyarbakır Şubesi’nin 2016 yılında Kürt kentlerinde yaşanan hak ihlalleri raporuna göre, yıl içerisinde 46 bin 292 hak ihlali yaşandı. Tabloyu "korkunç" olarak değerlendiren İHD Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, OHAL'in son bulması ve müzakere sürecine geri dönülmesi çağrısında bulundu.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, 2016 yılı içerisinde Kürt kentlerinde yaşanan insan hak ihlalleri raporunu dernek binasında düzenlenen toplantıda açıkladı. Raporun açıklandığı toplantıda konuşan İHD Şube Başkanı Raci Bilici, 2016 yılı raporunda ortaya çıkan bilançonun “korkunç” olduğunu söyledi ve “Her ne kadar hakkımızda suç duyurusunda bulunsalar da gerçekleri paylaşmaktan ve takipçisi olmaktan vazgeçmeyeceğiz” dedi.

‘TEKÇİ POLİTİKALAR İLE SONUÇ ALINMAYACAĞI GÖRÜLMEKTEDİR’

Yıl içerisinde her gün asker, polis, örgüt militanları ve sivil ölüm yaşandığını dile getiren Bilici, “Türkiye’de tartışmalı bir şekilde referanduma götürülen Anayasa görüşmeleri, toplumsal bir uzlaşmanın sonucu olarak açığa çıkmamıştır. Türkiye’nin demokratikleştirmesine hizmet etmemektedir. Demokratik bir anayasa, yükselen bir talep olarak karşımızda durmaktadır. 2015 yılının temmuz ayından bu yana şiddetli çatışmaların yaşandığı günlerden geçiyoruz. Bu süreçte, 90’lı yıllardan çokça tanıklık ettiğimiz ağır insan hakları ihlalleri yeniden gündemimize girmiştir. Kürt sorununun çözümünde, tekçi devlet politikaları ile sonuç alınmayacağı görülmektedir” diyerek, müzakere koşullarının yeniden sağlanması ve çatışmasızlık sürecine geri dönülmesi gerekliliğine işaret etti.

‘SEÇMEN İRADESİ YOK SAYILMIŞTIR’

İnsan hakları ihlallerinin 2016 yılında da OHAL ile birlikte sistematik bir şekilde artış gösterdiğine dikkat çeken Bilici, “15 Temmuz darbe girişimi ardından ilan edilen ve halen devam eden OHAL uygulamaları ile muhalif kesimler hedef alınmıştır. Yayınlanan KHK’ler ile ağır hak ihlalleri devam etmektedir. ‘Terör faaliyetlerine destek’ gerekçe gösterilerek binlerce kişi görevden alınarak ihraç edilmiştir. HDP Eş Genel başkanlarının da aralarında bulunduğu 11 parlamenter halen cezaevlerinde tutulmaktadır. KHK’ler ile kayyum atamaları gibi anti demokratik uygulamalar da devreye konulmuştur. Milletvekilleri ve belediye eşbaşkanlarının tutuklanması ile seçmen iradesi yok sayılmıştır” diye konuştu.

323’Ü AĞIR 905 HASTA TUTSAK KADERİNE TERK EDİLDİ

OHAL kapsamında ilan edilen KHK’ler ile meydana gelen hak ihlallerine dikkat çeken Bilici, şunları sıraladı: “Basına yönelik ağır sansür ve baskılar sonucunda 131 gazeteci halen tutuklu bulunuyor. Gazetecilerin haber yapmalarını engelleyecek politikalar geliştirilmiştir. İfade ve örgütleme hakları da alınan kararlar ile bir bütün olarak baskı altına alınmıştır. Demokratik haklar yasaklanmıştır. Bölge kentlerinde hukuk, çocuk ve kadın odaklı faaliyet yürüten 171 dernek kapatılmıştır. OHAL ile birlikte gözaltı ve gözaltı yerleri dışında işkence artış meydana gelmiştir. Bir başka işkence merkezi ise cezaevleri olmuştur. Sürgünler ve birçok konuda daha ihlaller meydana gelmektedir. Tutukluların sağlık ve iletişim hakları engellenerek tecrit ve izolasyona tabi tutulmaktadır. 323’ü ağır 905 hasta mahpus cezaevlerinde kaderine terk edilmiştir. OHAL ve çatışmalı ortamlarda özel güvenlik bölgeleri ve sokağa çıkma yasakları da hak ihlallerinin başsında gelmektedir. Askeri operasyonlar gerekçesiyle bölgenin birçok kenti özel güvenlik bölgesi ilan edilmiştir. Kırsal bölgelerde yaşayan yurttaşların yaşam hakları engellenmektedir. Hayvancılık ve tarım faaliyetleri durma noktasına gelmiştir.”

2016 YILI KADIN VE ÇOCUĞA ŞİDDET YILI OLDU

2016 yılının kadın ve çocuklara yönelik şiddetin artış gösterdiği yıl olduğuna vurgu yapan Bilici, “Kadınlar her gün şiddet mağduru oluyor ve öldürülüyor. En fazla ihlalle maruz kalan kesim ise çocuklardır. Çatışmalı ortamların varlık gösterdiği patlayıcılar sonucu çocuklar yaşamını yitiyor ve yaşamını yitiriyor. Çocuklara yönelik cinsel istismar da artış gösterdi. Yükümlülükler yerine getirilmemektedir” diye belirtti.

“Yaşam hakkının kutsallığına inandık ve bunun için mücadele ettik” diyerek devam eden Bilici, hükümete OHAL’in ve çatışmalı ortamın son bulması, demokratik çözüm sürecine yeniden dönülmesi çağrısında bulundu.

Yaşam Hakkı İhlali raporunda özellikle altı çizilen başlık olan yargısız infaz, keyfi öldürme, silah kullanma yetkisinin ihlali ve “dur” ihtarına uymadığı için polis ve asker tarafından 304 kişinin öldürüldüğü, 131 kişinin yaralandığı vurgulandı. Rapora göre, korucular tarafından bir kişi öldürüldü, 2 kişi yaralandı. Yıl içerisinde bölgede bulunan cezaevlerinde ise 6 kişi yaşamını yitirdi, 1 kişi yaralandı. Faili meçhul saldırılarda 6 kişi öldürüldü, 5’i çocuk 14 kişi ise yaralandı. Polis ve askerlerin hata ve ihmali sonucu 11 kişi yaşamını yitirdi, 7 kişi yaralandı. Yıl içerisinde intihar sonucu 2 asker ve polis yaşamını yitirdi, 8 asker ve polis şüpheli ölüm sonucu yaşamını yitirdi.

Yıl içerisinde siyasi parti, sendika ve dernek üye veya yöneticisi olan 2 kişi ile yerel yönetici olan 2 kişi uğradığı saldırı sonucunda yaşamını yitirdi. Uğradığı saldırı sonucu 6 gazeteci, 10 öğrenci, bir yerel yönetici, bir doktor ve 3 sağlık çalışanı da yaralandı.

ÇATIŞMALI ORTAMIN BİLANÇOSU: 1302 KİŞİ ÖLDÜ

Bölgede yaşanan çatışmalı ortamda yıl içerisinde 456 asker ve polis yaşamını yitirdi, bin 112 asker ve polis yaralandı. Silahlı örgüt mensubu olan 816 kişi yaşamını yitirdi, 14 kişi yaralandı. Yaşanan silahlı çatışmalarda 30 sivil yaşamını yitirdi, 33 sivil ise yaralandı. Yıl içerisinde örgüt eylemlerinde 116 kişi öldü, 760 kişi yaralandı.

SAHİPSİZ BOMBALAR 9 ÇOCUĞUN CANINA MAL OLDU

Bölgede sınır hatlarında yaşanan saldırı ve çatışmalar sonucunda 34 kişi yaşamını yitirdi, 41 kişi ise yaralandı. Yine mayın ve sahipsiz olan bomba patlaması sonucu 2 erkek, 2 kadın ile 9 çocuk yaşamını yitirdi, 5 erkek, 3 kadın ve 29 çocuk ise yaralandı. Yıl içerisinde 16 erkek, 8 kadın ve 2 çocuk kuşkulu bir şekilde öldü, 8 kişi ise intihar etti.

74 SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI, 34 ÖZEL GÜVENLİK BÖLGESİ İLANI

Çatışmalı ortamlarda bölge kentlerinde 74 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi, 34 bölge ise özel güvenlik bölgesi ilan edilerek yasaklandı. Yıl içerisinde devam eden çatışmalı ortamlarda, 8 bölgede orman ve arazi yangını, askeri operasyonlar sonucunda 4, yaşamını yitiren 4 cenazenin verilmemesi, cenazelere yönelik uygulamalarda 2, ölüme saygısızlıkta 2, yaşamını yitirenlerin ailelerinden tazminat talebi 5 olmak üzere, 25 hak ihlali yaşandı.

BİR YILDA 52 KADIN 19 ÇOCUK ŞİDDET SONUCU ÖLDÜ

Kadınların yaşam haklarına yönelik yıl içerisinde yaşanan ihlallerde, 11 kadın intihar etti ve 2 kadın intihar teşebbüsünde bulundu. Aile içi şiddet sonucu 30 kadın öldürüldü, 11 kadın yaralandı ve bir kadın cinsel istismara uğradı. Toplumsal alanda 11 kadın uğradığı şiddet sonucu öldürüldü, 3 kadın yaralandı ve 6 kadın cinsel istismara uğradı. Yıl içerisinde 9 çocuk intihar sonucu yaşamını yitirdi, 2 çocuk ise intihar teşebbüsünde bulundu. Aile içi şiddete uğrayan 8 çocuk öldürüldü, 2’si yaralandı ve 4 çocuk aile içi cinsel istismara uğradı. Toplumsal alanda yaşanan ihlal ve şiddet sonucunda 2 çocuk öldürüldü, 110 çocuk ise cinsel istismara uğradı.

İŞKENCE YASAĞINA RAĞMEN 647 İHLAL

Yıl içerisinde bölgede yaşanan bir diğer ihlal ise işkence olarak öne çıkıyor. Gözaltına 216 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı, 7 kişi ise köy korucuları tarafından işkenceye uğradı. Gözaltı yerleri dışında 138 kişi işkenceye maruz kalırken, cezaevlerinde ise 191 kişi işkenceye uğradı. Yıl içerisinde kaçırılan 1 kişi ise ajanlık ile tehdit edildi. İHD’ye yapılan başvurulara göre yıl içerisinde 29 kişi tehdide maruz kaldı. Yapılan gösteri ve yürüyüşlerde güvenlik güçlerinin müdahale ve saldırıları sonucu 54 kişi darp edildi.

6 BİN 860 GÖZALTI, BİN 724 TUTUKLAMA

Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlallerde bölge kentlerinde 3 bin 556 ev baskını düzenlendi. Ev baskınları sonucunda 150 çocuk, 6 bin 710 yetişkin gözaltına alındı, bunlardan 40 çocuk bin 684 yetişkin tutuklanarak cezaevine konuldu. Yıl içerisinde 17 kişi örgüt mensupları tarafından alıkonuldu.

575 SORUŞTURMA VE 72 DAVADA 114 KİŞİ CEZALANDIRILDI

Düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik hak ihlallerinde, 3 etkinlik yasaklandı, 94 yayın yasaklandı ve toplatıldı. 11 gazete ve yayın organı baskına uğradı, 34 internet sitesi engellendi, 39 Tv ve radyo kapatıldı. Düşünce ifade özgürlüğüne karşı 575 kişi hakkında soruşturma açıldı, 72 kişi hakkında dava açıldı. Açılan dava ve soruşturmalar sonucunda 45 dosyada 114 kişi cezalandırıldı.

171 DERNEK KAPATILDI

Örgütlenme özgürlüğüne yönelik hak ihlallerinde ise 47 siyasi parti, 9 dernek, 20 belediye binası, 4 eğitim ve kültür kurumu, 17 diğer kuruma baskın düzenlendi. Bunlarda 171 dernek, 11 eğitim ve kültür kurumu ve bir diğer kurum kapatıldı. Toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik yaşanan ihlaller sonucunda 78 gösteri ve yürüyüşe asker ve polisler tarafından müdahale edildi, 38 gösteri ve yürüyüş yasaklandı.

828 TUTUKLU VEYA HÜKÜMLÜ SÜRGÜN EDİLDİ

Cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülere yönelik yaşanan hak ihlallerinde ise, 828 kişi sürgün edildi. Cezaevlerinde bulunan 54 kişinin sağlık hakkı ihlal edilirken, 13 kişinin ailesi ile görüşmesi engelendi. 38 kişini tecrit ve izolasyona maruz kalırken, 85 kişi disiplin cezasına uğradı. Yine cezaevlerinde yıl içerisinde 46 haberleşme hakkı ihlali yaşanırken, diğer olarak değerlendirilen 33 ihlal yaşandı. Cezaevlerinde bulunan 6 kişi hakkında ayrıca soruşturma açıldı.

10 BİN 259 ÇALIŞAN GÖREVDEN ALINDI, 956 ÇALIŞAN İHRAÇ EDİLDİ

Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlallerde ise iş kazası sonucu 22 kişi ölürken, 7 kişi ise yaralandı. Yıl içerisinde bin 343 kişinin işine son verildi, 13 bin 55 kişi hakkında soruşturma açıldı. Yıl içerisinde 10 bin 259 kamu çalışanı görevden alındı veya açığa alındı, 956 kamu çalışanı ise ihraç edildi. 145 kamu çalışanı cezalandırılırken, 15’i sürgün edildi ve 2 kişinin ücreti ödenmedi.

Eğitim hakkında yönelik ihlallerde üniversitelerde 27 kişi hakkında soruşturma açılırken, 125 kişi cezalandırıldı. 4 öğrenci uzaklaştırılırken, 3 öğrenci kınama cezası aldı. Hak ihlallerinde OHAL kapsamında belediyelere yönelik kayyum atamaları da yer aldı. 52 belediyeye kayyum atandığı, 345 sağlık hakkı ihlali 345, mülkiyet hakkı ihlali 132, konut hakkı ihlali 6 ve İHD’ye yapılan diğer başvurularda 72 ihlal yaşandı.

2016 yılı içerisinde İHD verilerine göre toplan 46 bin 292 hak ihlali yaşandığı kaydedildi.