Sirim, kereng, dêjnik, tirşo, pung tükeniyor!

2017-04-12 09:03:18

URFA - Tarım ilaçlarının yok ettiği akvan (sirim), kereng (kenger), dağ teresi (dêjnik), dağ turşusu (tirşo), siyarpız (pung) gibi yabani bitkiler, Urfa sofralılarına Karacadağ'dan geliyor.

Son yıllarda tarımda kullanılan zirai ilaçların yok olmayla yüz yüze bıraktığı akvan (sirim), kenger (kereng), dağ teresi (dêjnik), dağ turşusu (Tirşo), siyarpız (pung) gibi yabani bitkiler, Urfa'nın sofralarına zirai ilaç ile tanışmamış Siverek ilçesi Karacadağ coğrafyasından geliyor. Büyüklerinden öğrendikleri tatlara hasret kalan vatandaşlar, yabani bitkilerin bölgede yok olmasından yakınıyor. 

KISA ÖMÜRLÜLER

Urfa’nın Haliliye ilçesi eski hal pazarı kavşağında 20 yıldır sebze ve meyve satan 36 yaşındaki Abdulkadir Sarıkuş, sirim ve diğer yabani bitkilerin toplanmasının yoğun bir uğraş istediğini belirtti. Bitkilerin her birinin yetişme koşullarının bir birinden farklı olduğunu, köylü kadınların Karacadağ bölesinden toplayarak Siverek’teki tüccarlara verdiğini, kendilerinin de onlardan aldığını söyleyen Sarıkuş, “Atalarımız köylerde genelde bunlardan yiyorlardı.  Bunlar ömrü kısa bitkilerdir. Yaklaşık olarak 40 ya da 50 gün içerisinde tükeniyor. Genelde buğday, mercimek tarlalarında ve dağlık alanlarda yetişiyorlar. Kereng, dağ teresi, dağ turşusu ve pung'ı 5, akvan'ı ise 12 TL’den satıyoruz” dedi. 

HARRAN'DA KALMADI

Pazarda bulduğu Sirim'i satın alan Harranlı Cemal Çelik (30), “Benim çocukluğum Harran Ovası'nda geçti. Küçükken hatırlıyorum, bu bitkiler bizim tarlalarımızda yetişiyordu. Tarım ilaçlarından kaynaklı maalesef şu anda yetişmiyor. Tarım ilaçlarının değdiği yerlerde bu bitkiler tamamıyla yok oldu. Şimdi az miktarda geldiği için, biz bazen bulamıyoruz.  Az geldiği için ister istemez fiyatı da yüksek oluyor. Fiyatların yüksek olmasına rağmen almaya çalışıyoruz. Annelerimiz bu bitkilerden bize yemek yapardı. O yemeklerin lezzetini unutmak mümkün değil. Faydalı bitler olmasına rağmen, şu anda olmadığından kaynaklı yiyemiyoruz. Ancak bahar aylarında pazarda denk gelirsek alabiliyoruz” diye konuştu. 

SOFRALAR TÜKENDİ!

Harran Ovası'nda bulunan Urfa merkeze bağlı Türkmenlerin yaşadığı Kısas (Qisas) Mahallesinde yaşayan 43 yaşındaki Mustafa İnal, sirim satın alarak “Bizde buna ağbal, yaprakları daha geniş ve daha uzun olan türüne de ağbal denirdi. Biz küçüklüğümüzde bununla büyüdük. Annem bundan cacık yapardı, tadına duyum olmazdı. Örneğin kengerde öyle, güzel pilavı yapılırdı” dedi. 

Yaklaşık 20 yıldır tarlalara atılan ilaçlardan kaynaklı yabani bitkilerin yok olduğunu söyleyen İnal, şunları belirtti: “Değil toplayıp tüketmek, tarlalarda hiç karşılaşmıyoruz. Bölgede bu bitkilerin nesli neredeyse tükendi. Sadece belli başlı yerlerde oda ilaçlamanın yapılmadığı alanlarda yetişiyor. Anlayacağınız bu güzelim bitkilerle mutfaklarımızın zenginliklerini kaybettik. Hatırlarım mahallenin çocukları olarak annelerimizle buğday tarlalarında ağbalı toplamaya giderdik. Kengerleri de genelde dağlarda tek tek toplayıp getirirdik. Örneğin dağ teresi yine öyle, cacığın yanı sıra, salata için olmazsa olmazlardandı.”