VAN – Karayolları hizmet binası ve lojmanları gerekçe gösterilerek yapımı başlatılan köprülü kavşak çalışmasıyla, Urartular döneminde yapılan, dünyanın ilk modern kanallarından biri sayılan ve 3 bin yıllık tarihi geçmişe sahip Şamran Kanalı tahrip edildi.

Van’ın Edremit ilçesi Kıyıcak köyünün yukarısında Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü hizmet binası ve lojmanları gerekçe gösterilerek başlatılan köprülü kavşak çalışması nedeniyle tarihi Şamran Kanalı tahrip edildi. Kanalın aralıkla yaklaşık olarak 500 metresi tahrip edilirken, bazı bölgelerde kanalın içi toprak ile doldurulup tamamen yok edilmiş. Karayolları tarafından yapılan tahribatın boyutu uydu görüntülerinde de açık bir şekilde görülüyor.

TAHRİBAT AÇIL BİR ŞEKİLDE GÖRÜNÜYOR

Söz konusu alanda çektiğimiz fotoğraf ve görüntülerde de tarihi kanalın kimi yerlerde dümdüz edilerek tarlaya çevrildiği ve üzerinden yol geçirildiği görülüyor. Söz konusu bölgede yapılan köprülü kavşak inşaatı ile Karayolları binası ve lojmanlarının yapımı nedeniyle Van Gölü hukuksuz bir şekilde toprakla doldurulurken gölün kenarına da beton duvar örülmüştü. Dava aşamasında olan karayolları hizmet binası ve lojmanlarının inşa çalışmaları Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu olmadan sürdürülüyor.

‘KANAL DÜMDÜZ EDİLMİŞ’

Kıyıcak köyünde oturan Kenan Gürer isimli yurttaş, tarihi Şamran Kanalı’nın tahrip edilmesine tepki göstererek, kanalın tarihi bir kanal olduğunu ve Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından koruma altına alınıp onarılması gerektiğini söyledi. Kanalın, karayolları kampüsünün alt kısmında bulunan ve yaklaşık olarak 500 metrelik bir alanın yıkılıp tahrip edildiğini vurgulayan Gürer, “Kanal birçok yerde karayolları tarafından dümdüz hale getirilmiş. Üzerinden geçseniz dahi artık oranın kanal olduğunu anlayamazsınız” dedi.

‘KORUNMASINI İSTİYORUZ’

Gürer, karayollarının kampüs alanına yol açmak maksadıyla tapulu tarlasına da izinsiz bir şekilde yol yaptığını belirterek, “Burası sahipsiz bir köydür. Karayolları bize sormadan kanalın dibinden geçen tapulu arazilerimizden yol geçirdi. Ama biz tarlada bir yapı yapmaya karar verdiğimizde, ‘yetkililer burası Sit alanıdır, tek çivi dahi çakamazsınız’ diyor. Söz konusu onlar olunca 3 bin yıllık tarihi kanalı tahrip edebiliyorlar. Bahçemizden yol geçirerek meyve ağaçlarımızı yok edebiliyorlar. Yani onlara serbest, bize Sit alanıdır. Bir an önce yetkililerden kanalın onarılıp, korunmasını istiyoruz” şeklinde konuştu.

’TAHRİP EDEN MAHVEDİLSİN’ YAZITI

Yapılan araştırmalarda Şamran Kanalı’nda bulunan bazı yazıtlar da dikkat çekiyor. Edremit ilçesinden geçen kanal etrafında bulunan bir yazıtta "Menua derki; kim bu yazıyı silerse, kim onu (kanalı) tahrip ederse, kim bunu görürse, kim başkasına, ’bu kanalı ben açtım’ derse o, tanrı Haldi, Tanrı Teişiba, Tanrı Şivini ve bütün tanrılar tarafından mahvedilsin, güneş ışığından yoksun edilsin" deniliyor.

KANALIN TARİHİ GEÇMİŞİ

Şamran Kanalı, Urartu Kralı Menua (M.Ö. 810-786) tarafından yaklaşık 3 bin yıl önce Van’ın Gürpınar ilçesinden, Urartu devletinin başkenti Tuşba’ya su getirmek amacıyla yaptırıldı. Anadolu ve dünya su mühendisliğinin bir harikası olan 51 kilometre uzunluğundaki Şamran Kanalı, halen Van’ın sulama suyu ihtiyacını karşılıyor. Yukarı Kaymaz köyü yakınlarında, Bacet Dağı’nın batı uzantısı olan Kalker kayalıklardan doğan su kaynağı, tarihi kanal aracılığı ile Van merkeze taşınıyor.