Bilici: Bi îşkenceyan tê xwestin ku gund bên valakirin 

2017-08-10 09:05:55

AMED - Serokê Şaxa ÎHD'a Amedê Raci Bilici, der barê îşkencekirina gundiyên sivîl ku di demên dawî de her diçe zêdetir dibe de axivî. Bilici, dest nîşan kir ku êdî îşkence veguheriye asteke sîstematîk û bi vê yekê tê xwestin ku gund bên valakirin. 

Her diçe li herêmê îşkencekirina sivîlan zêde dibe. Bi OHAL'ê re tevî binçavkirin û girtinan, asta îşkenceyê jî guherî. Her wiha li gundên herêmê ku operasyonên leşkerî lê didomin, belaheq û belasebeb leşker gundiyên sivîl binçav dikin û îşkenceyê li wan dikin. Herî dawî li gundê Şapatan ê Şemzîzana Colemêrgê û li gundê Kanîbişkul ê Hezroya Amedê leşkeran bi awayekî hovane gundî îşkence kirin. Serokê Şaxa Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) a Amedê Raci Bilici vê mijarê nirxand. 

‘ÎŞKENCE VEGUHERÎ ASTEKE SÎSTEMATÎK' 

Bilici, diyar kir ku li herêmên operasyon lê didomin hêzên dewletê bi awayekî zêde serî li muameleyên kirêt û îşkenceyê didin. Bilici, balê kişand ser îşkenceya li Şemzînanê û divê ew leşkerên ku gundî îşkence kirine bên tespîtkirin û rê û rêbazên ku hêzên derketine operasyonê li gor wan tevbigerin hene. Bilici, dest nîşan kir ku ne mafê kesî ye ku derî huqûqê tevbigere û wiha hişyar kir: "Divê hesab ji kesên ku derî huqûqê tevdigerin bê pirsîn. Li vî welatî demekê kesên derî huqûqê tevgeriyan paşê muhtacî huqûqê bûn." 

‘KESÊN ÎŞKENCEYÊ DIPARÊZIN SÛC DIKIN' 

Bilici, anî ziman ku ew parêzvanên mafên mirovan tim li dijî îşkenceyê tevgeriyane û ditêkoşin û divê teqez hesab ji kesên îşkenceyê dikin bê pirsîn. Bilici, dest nîşan kir ku îşkence sûc e û kesên îşkenceyê diparêzin û walî û qeymeqamên li hemberî vê bi awayekî nehestiyarî tevdigerin hevparê vî sûcî ne. Bilici, dest nîşan kir ku divê bi taybetî dozgerên komarê li hemberî vê rewşê bi awayekî çalak tevbigerin. 

‘KESÊN ÎŞKENCEYÊ DERDIXIN HOLÊ HEDEF TÊN GIRTIN' 

Bilici, dest nîşan kir ku zêdebûna îşkenceyê bi xwe re pêvajoyên talûke tîne û wiha axivî: "Ne kesên îşkenceyê dikin, xebatkarên çapemeniyên yên îşkenceyê derdixînin holê hedef tên girtin. Nêzîkatiyeke bi vî rengî zaf talûke ye. Ev pratîk tê wateya parastina îşkencekar. Hêzdarkirina wî. Ya ku dikeve ser milê amîrên îdarî divê van kesan derxîne pêşberî darazê. Ne ku wan biparêz e." 

Bilici, daxuyaniya Walîtiya Colemêrgê ku der barê îşkenceya ku li gundiyan hatibû kirin hatibû gotin ku "li gor huqûqê ye" bi awayekî tund rexne kir û wiha got: "Heke binçavkirina dikin li gor huqûqê be, ez pir meraq dikim gelo ya ku ne li gor huqûqê ye çawa ye? Tu îşkence ne li gor huqûqê ye. Berkesê vê binpêkirina hemû rêgezên huqûqê ye. Daxuyaniya walî ji îşkenceyê bêtir gundî êşandine." 

‘ARMANCA VAN ÎŞKENCEYAN VALAKIRINA GUNDA YE' 

Bilici, dest nîşan kir ku îşkenceya ku li herêmên operasyonê tê kirin bi temamî kêfî ye û vê yekê wek sratejiyeke nû ya dewletê nirxand. Bilici wiha domand: "Gundî bi zext û zoriyan re rû bi rû ne. Bi van zextan tê xwestin ku gund bên valakirin. Dixwazin bi îşkenceyê vê yekê berbelav bikin. Di salên 90'î de zêdeyî 4 hezar û 500 gund hatin şewitandin û valakirin. Çi bû? Dewlet niha mecbûr e ku wê mexdûriyeta kiriye bi cih bîne. Dewlet mehkûmî polîtîkayên xwe hat kirin. Yanî fêdeya dubarekirina heman polîtîkayan tune ye."